ФИРДОУСИ

Һакім Әбілқасым Фирдауси Туси (парсы: ابوالقاسم فردوسی توسی‎‎; 940 жыл – 1020 жыл) — парсы ақыны^[1][2]. «Шахнама» («Патшалар кітабі»), бір адаммен жазылған әлемдегі ең созылмалы эпикалық поэманың авторы. Фирдауси әдебиет тарихындағы дүр ақындардың бірі^[3] және парсы әдебиетіндегі ең көрнекті тұлғасы болып саналады. Иран, Тәжікстан мен Ауғанстан елдерінің ұлттық ақыны.

***

Өткен күннің ұмытылар барлығы,

Ұмытылмас екі ұлы істің нарлығы:

Батырлар мен даналардың істері,

Ғасырларға жалғасатын күш тегі.

***

Екі адамның арасында бұл құпия жүреді,

Құпияға жата қоймас үшінші адам қосылса.

Төртінші адам білсе егер, жұрттың бәрі біледі,

Қажеті жоқ енді оны құпия деп осынша.

***

Шындық, шіркін, жарып шықса тұманды,

Қор қылады алаяқтық, күмәнді.

***

Сен біреуге жасай қалсаң жақсылық,

Қасыңа да, досыңа да айтып жүрме жақсы қып.

***

Бүгін істер тірлігіңді сен ертеңге қалдырма,

Не күтіп тұр білмейсің ғой ертеңгі күн алдыңда.

***

Мынау әлем болғанымен мәңгілік,

Өкінішті, өміріміз өтпелі.

Бүткіл ғалам жатқанымен жаңғырып,

Жақсылыққа үміт артар көп тегі.

Ұлы істердің халық даңқын асырар,

Өзге істі бұл қара жер жасырар.

***

Ең алдымен берген екен Алла бізге ақылды,

Содан кейін үш күзетші қойған екен жаныңа.

Көз бен құлақ, тілің мынау айтатұғын нақылды,

Мейірімді, зұлымдықты солар егер арыңа.

***

Бұл әлемге таңқалмасқа шараң жоқ,

Ғалам үшін жақсы менен жаман жоқ.

***

Қандай ғажап дөңгеленген дүние,

Басқарады барлығын да бір Ие.

Біреулерге әсемдікті бұзғызар,

Ал біреумен қайта соны тұрғызар.

***

Өз дұшпанын құрметтейтін адамға,

Ақымақ деп ат берілген ғаламда.

***

Мейірімді, қайрымды, махаббатты сіңіргін,

Жомарт бол да қуанышты бал шараптай сіміргін.

Кішіпейіл бола білсең арқалатар алғыс та,

Атақ-даңқа жеткізетін міне осы жол қысқа.

Даңқтымын деп ұмытқанда мейірімді бірақ та,

Ешқашанда кіре алмай қаласың сен жұмаққа.

***

Тағдырымыз қуанышқа бөлеу үшін жаралған,

Қымбат мынау өмірің де қуаныштан нәр алған.

Кір жүрекке пана болар қорғаныш та табылмас,

Ұмтылмасаң сен жарыққа қайғы бастан арылмас.

***

Шөп шабуға барған шақта шалғышы,

Шөп пе, гүл ме, ажыратып жатпайды.

Өскіндерді орып тастау бар ісі,

Аяғымен еш аяусыз таптайды.

Біз де шөппіз, ал уақыт – шалғышы,

Ілінеміз өткір орақ жүзіне.

Мейлі кәрі, мейлі жас бол, бар кісі,

Жер қойнына барамыз ғой тізіле.

Міне осы заңдылығы өмірдің,

Дүниеге өлу үшін келгенбіз.

Азығымыз уақыт атты жебірдің,

Жерден шықтық, қайтамыз сол жерге біз.

 

Аударған

Кенжеғали ҚОШЫМ-НОҒАЙ