Qurbandyq shalý qaı ýaqyttan bastalady?
Assalam aleıkým. Qurban shalýǵa nıet etken adam kún shyǵysymen qurban shalyp, keıin namazǵa barsa bola ma? Buryndary atalarymyz kún shyǵysymen qurbanyn shalyp, erte salqynmen maldaryn jaıǵap, sharýalaryna kirisip kete beretin. Al, qazir bolsa, qurbandyq tek aıt namazynan keıin ǵana shalynady deıdi. Qaısysy durys?
Ответ
Ýa aleıkým assalam. Bul suraǵyńyzdyń jaýabyn Abdýrrahman Jazırıdiń «Ál-fıqh alal-mázáhıbıl-arbaa» atty kitabynan taba alamyz. Onda ol hanafı mazhabynyń kózqarasyn keltirip bylaı dedi: «Qurbandyq ýaqyty qurban kúniniń tańynda kiredi. Bul – aıt kúni. Ári ol úshinshi kúnniń batysyna sheıin jalǵasady. Bul ýaqyttyń óz zatynda qala men aýyldaǵy qurbandyq shalýshylar úshin aıyrmashylyǵy joq. Alaıda, qalada[1] turatyn adamnyń qurbandyǵy durys bolýy úshin qurbandyǵyn aıt namazynan keıin shalýy shart etiledi. Iaǵnı, qutpanyń bitisin kútpesten namazdan keıin birden shalýyna bolady. Alaıda, qutpany bitirip baryp shalǵany abzal. Qalalyq adam qurbandy aıt namazyna deıin shalyp qoısa, onyń qurbandyǵy durys bolmaıdy, alaıda ol maldyń etin ádettegi et retinde qoldana beredi. Al, eger (qandaı da bir sebepterge baılanysty) aıt namazy oqylmaı jatsa, namaz ýaqytynyń shyqqanyn kútedi. Aıt namazynyń ýaqyty – kúnniń shyqqanynan qaq tóbege kóterilgenine deıingi ýaqyt. Osydan keıin qurbandyǵyn shala beredi. Al, aýyl[2] turǵyny bolsa, oǵan bundaı shart qoıylmaıdy»[3].
Túıin: qazirgi tańdaǵy «aýyl» túsinigi – eski kitaptarda kelgen «qala» maǵynasyna saıady. Sebebi, qazirgi aýyldardyń basshysy da, bazary da, meshiti, ımamy jáne jamaǵaty da bar ári ol jerlerde juma namazy da, aıt namazy da oqylady. Endeshe, qazirgi tańda qala turǵyndary da, aýyl turǵyndary da qurban shalýlary úshin aıt namazynyń bitkenin kútýleri kerek. Al, shalǵaıda qalǵan, maldy aýylda jeke otbasymen nemese bir-eki úıi ǵana bar jerde turatyn adamdar bolsa, olar aıt namazyn oqymaıtyndyqtary úshin namazdyń bitkenin kútý talap etilmeıdi.
Atalarymyzdyń birazy eskide qalaly jerlerden uzaqta qalyp, maldy aýyldarda, jaılaýlarda júrip mal baǵýdy kásip etken. Sol sebepti de olarǵa namaz ýaqytyn kútý shart etilmegen. Bálkim, sizdiń de atańyz osy kisilerdiń qatarynan bolǵan shyǵar...
Eń durysy Allaǵa málim.
Aıbek Ábdiqadyr
Muslim.kz saıtynyń dinı sarapshysy
