Kúnáni birinshi jasaǵan adamǵa soǵan ergenderdiń de kúnási jazylady degen ras pa?

Assalaýmaǵaleıkým! Áldekim qandaı da bir kúnáni jasaǵanda, adamdar sodan kórip, qaıtalaıtyn bolsa, álgi adam óziniń kúnásimen qatar, sodan úlgi alǵan adamdardyń da kúnálary úshin jazalanady degen ras pa?

Ответ

Ýa aleıkým assalam! 

Siz joldaǵan saýalǵa qatysty birneshe senimdi hadıs bar:
 
Abdýlla ıbn Másǵýd (r.a.) Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.) bylaı degenin rıýaıat etedi: «Árbir ádiletsiz óltirilgen adam úshin Adamnyń balalarynyń biri jaza tartady, sebebi, sondaı jolmen (ádiletsizdikpen) adam óltirgen birinshi sol bolatyn»[1].
 
Sondaı-aq, Djárır ıbn Abdýllah ál-Bádjálı (r.a.) rıýaıat etken myna bir hadıste Alla Elshisi (s.ǵ.s.) bylaı dep eskertedi: «Kimde-kim áldeqandaı ıgi iske bastamashy bolsa jáne basqalar da sodan úlgi alsa, sol adamǵa oǵan ergen adamdardyń da saýaby jazylady (biraq, ol adamdardyń saýaby kemimeıdi). Kimde-kim áldeqandaı jamandyqqa bastamashy bolsa jáne basqalar da sodan úlgi alyp, qaıtalasa, sol adam óziniń kúnásimen birge oǵan ergenderdiń de kúnásin moınyna alady (biraq, oǵan ergenderdiń jazasy kemimeıdi)»[2].

Hadısterdiń máni aıdan anyq – eger bireý bir jaqsylyqqa bastamashy bolsa jáne basqa adamdar sodan úlgi alsa, álgi adam artynan ergendermen teń saýap alady. Dál sol sııaqty, eger bireý qandaı da bir jamandyqty bastap berse, odan úlgi alǵandardyń da kúnási oǵan jazylady.

Hafız Ibn Hádjár (r.a.) munyń kúná jasap, keıin táýbesine kelmegen adamdarǵa qatysty ekenin aıtady. Kúná jasaǵan adam táýbesine kelgen bolsa, sol kúnálary úshin jaza tartpaýy múmkin degen úmit bar[3].

Eń durysy Allaǵa málim.

 azan.kz 

[1] Sahıh Buharı, 3335,  Sahıh Mýslım, 1677.
[2] Imam Tırmızı (Sýnan Tırmızı, hadıs 2675) rıýaıat etip, senimdi degen baǵa bergen.
[3] Fáthýl Bárı, hadıs 6867, 12-tom, 193-betti qarańyz.