ZEKETTI TÝǴAN AǴAIYNDARǴA BERÝGE BOLA MA?

Suraq: Zeketti týǵan aǵaıyndarǵa berýge bola ma?

Ответ

Zeket – mal-múlki nısap mólsherine[1] jetpegen muqtaj kisilerge beriledi. Alaıda paqyr bolsa da zeketti óz ata-anasyna, jubaıyna jáne balalary men nemerelerine bere almaıdy[2]. Sebebi bul kisilerge zeket emes, nápaqa[3] berilýi tıis.

Al týǵan aǵa-inilerine, jaqyn týystaryna, ápke-qaryndastaryna jáne joǵaryda atalǵan jaqyndarynan basqalaryna zeketti berýge bolady[4]. Zeketti týystaryna bergen adam zekettiń saýabymen qatar týystyq qatynasty nyǵaıtýdyń saýabyn da alady. Alla Elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bul jaıynda:

الصدقة على المسكين صدقة، وهي على ذي الرحم اثنتان؛ صدقة وصلة

«Miskinge berilgen sadaqa – bir sadaqaǵa, al ony týǵan týysqa berý – eki sadaqaǵa teń: sadaqa berý ári týystyq qatynasty nyǵaıtý»[5], – degen.

Imam Tahtaýı: «Zeketti jaqyn týystarǵa bergen abzal. «án-Nahr» atty kitapta bylaı delingen: «Zeketti muqtaj jaqyn týystaryna, keıin olardyń balalaryna, sosyn kókelerine, odan keıin naǵashylaryna, sosyn basqa týystaryna, sodan soń kórshilerine bergen jaqsyraq»[6], – degen derekti keltiredi.

Ál-Fátáýa ál-Hınııada: «Zeket, pitir jáne názirdi myna tártippen bergen jaqsyraq:

1. Aǵa-inileri men ápke-qaryndastaryna;

2. Olardyń balalaryna;

3. Áke jaǵynan aǵalary men apalaryna;

4. Olardyń balalaryna;

5. Naǵashylary men naǵashy apalaryna;

6. Olardyń balalaryna;

7. Aǵaıyndaryna;

8. Kórshilerine;

9. Birge jumys isteıtinderge;

10. Bir aýylda ne qalada turatyndarǵa»[7], – dep keltirilgen.

Sondyqtan zeketti muqtaj týǵan baýyrlaryna, aǵa-inilerine berýge bolady. Basqa muqtajdardan qaraǵanda jaǵyndardyń orny erekshe ári týǵan baýyryna berilgen zekettiń saýabymen qosa týystyq qarym-qatynasty nyǵaıtýdyń saýabyn da alady.     

QMDB Sharıǵat jáne pátýa bólimi 

 

[1] Nısap mólsheri – 85 gramm altynǵa, ıakı sonyń qunyna teń keletin qarajat, sondaı-aq, 40 qoı, 30 qaramal, 5 túıe.

[2] «ál-Hıdáıa», 2/232.

[3] Nápaqa – arab tilinen qazaq tiline engen «turmys quny» (ıaǵnı; ortasha statıstıkalyq úı qojalyǵynyń belgili bir ýaqyt kezeńinde jumsaǵan aqsha somasy) degen maǵynany bildiretin sóz. Negizgi mán-maǵynasy úı otaǵasynyń turmys qunyn óteýi tıis bolǵan jandarǵa qajetti nárselerin (azyq-túlik, dári-dármek, kıim-keshek, baspana t.b.) qamtamasyz etý.

[4] Abdýlǵanı al-Ǵýneımı, «ál-Lıýbab fı sharhı ál-kıtab», 165.

[5] Imam Ahmad jáne Imam Tırmızı jetkizgen hadıs.

[6] «Hashııatý át-Tahtaýı álá Nýrýl-ıdah», 722.

[7] «ál-Fátáýa ál-Hınııa», 1/252.