QYMBAT MAL-MÚLIK JINAP, ShALQYP ÓMIR SÚRÝDIŃ ÚKIMI QANDAI?
Suraq: Qymbat mal-múlik jınap, shalqyp ómir súrýdiń úkimi qandaı?
Ответ
Qymbat dúnıe jınap, tirshilik jasaý máselesi nıetke ári adal nemese aram jolmen paıda bolǵanyna baılanysty. Hadıste: «Amaldar – nıetke baılanysty (ólshenedi)»[1] – delingen.
Sondyqtan dúnıe jınaýdaǵy maqsat «basqadan asyp túsemin», «jarysamyn» nemese tákápparlyq, basqalardy kemsitý úshin bolatyn bolsa, onda bul óte jıirkenishti, aramǵa jaqyn is áreket bolmaq (makrýh tahrıman)[2].
Al baılyqqa umtylýdaǵy maqsat týǵan-týysqa, jetim-jesirlerge, jalpy muqtaj jandarǵa, qoǵamǵa paıda tıgizý bolsa, onda bundaı is-áreket maqtaýly, ıgi ári saýapty bolmaq (mýstahab)[3].
Endi bir adam dúnıeni jeke bastyń paıdasyn kózdep, lázzatqa malynǵan ómir súrýdi jaqsy kórip, sonymen qatar «bireýden asyp túsemin», «basqalarǵa kórsetemin, maqtanamyn» degen nıetti qoımasa, onda bul is – qur ruqsat etilgen isterdiń qatarynda bolmaq. Ondaı maqsat kúnáli de emes, saýapty da emes (mýbah)[4]. Árıne, ondaı tulǵa zeket, pitir sadaqa, qurban shalý sııaqty paryz sadaqalardy oryndasa, kúná istegen bolmaıdy.
Demek, shalqyp ómir súrýdiń máselesi nıetke baılanysty. Ondaı is aramǵa jaqyn da, maqtaýly da (mýstahab), ruqsat ta (mýbah) bolýy múmkin.
Árıne, biz tek adal jolmen jıylǵan mal-múlik jaıynda túsindirdik. Al aram jolmen tapqan dúnıe ıgi nıetpen bolsa da, óz aramdyǵyn joǵaltpaıdy.
Tamırlan Darhanuly
Astana qalasy boıynsha pátýaǵa jaýapty maman
