Gıv oınatýǵa bola ma?

Assalaýmaǵaleıkúm, meni tolǵandyrǵan bir másele bar edi. Kópshilik búgingi kúni ınstagram jelisinde gıv oınatyp jatady. Osy sharıǵat turǵysynan durys pa degen saýal týyndaıdy. Qanat

Ответ

Ýaǵaleıkúmassalam! Gıv (giveaway) aǵylshyn tilinen aýdarǵanda «berý», «taratý» degen maǵynany bildiredi. Bul – ınstagram áleýmettik jelisinde tirkelýshiler sanyn kóbeıtý maqsatynda ótkiziletin utys oıyny.

Negizgi sharty – ınstagramdaǵy birneshe paraqshaǵa tirkelý, sondaı-aq «habarlamalardy qara», «repost jasa», «pikir qaldyr» degen sııaqty basqa da talaptar bolady.

Gıv oıyndaryn uıymdastyrý ári oǵan qatysýdyń sharıǵattaǵy úkimine kelsek, ony tómendegi eki jolmen qarastyrýǵa bolady:

1. Oıynǵa qatysý úshin tirkelýshiler tarapynan kirý jarnasy alynsa nemese bir ónimdi (kitap, t.b.) satyp alýdy shart qoısa (keıbir kásipkerler birshama aılakerlik tanytyp, belgili bir somany tóleýdi emes, belgili bir ónimderdi satyp alýdy shart etedi. Mundaı konkýrsqa qatysýdyń ruqsat etilýi ne tyıym salynýy qatysýshy adamnyń nıetine baılanysty. Eger taýardy utysqa qatysý maqsatynda satyp alsa, onda sharıǵatta tyıym salynady. Al satyp alýshy ózine qajetti taýardy satyp alý barysynda utysqa qol jetkizip jatsa, onyń oqasy joq), ol qumar bolyp sanalady. Al sharıǵatta qumar oıyndaryna tyıym salynǵan.

2. Eger paraqshaǵa tirkelýshilerden eshqandaı kirý jarnasy alynbasa ári utys demeýshiler tarapynan qoıylsa, onda ruqsat etiledi (ál-Maǵaırý ásh-Sharǵııa, 1287-bet). Biraq tómendegi sharttar oryndalýy tıis:

– Repost jasaý kerek bolǵan paraqshada sharıǵatta tyıym salynǵan nárseler (sýret/vıdeo/mátin) bolmaý;

– Utys syılyǵy haram zat bolmaý;

– Demeýshilerdiń beretin qarajaty men uıymdastyrýshynyń alatyn aqysy anyq ári naqty bolý;

– Uıymdastyrýshy tarap qansha adam jazylatynyn naqty ári ashyq aıtý;

– Ýáde etilgen tirkelýshiler sanyn jınap bere almasa, jınalǵan adamnyń sanyna qaraı qarajatty demeýshilerge qaıtaryp berý kerek. Sebebi kelisimshart nysany daý týdyrmaıtyndaı anyq ári naqty bolýy tıis. Qaıshy jaǵdaıda kelisimshart durys bolmaıdy (ál-Fátáýa ál-Hındııa, 4/411);

– Konkýrs ótkizýde aldap-arbaý, alaıaqtyq syndy áreketter jáne tirkelýshilerge qııanat jasalmaýy tıis.

ÚKIM:

1. Gıv oıynynda paraqshaǵa tirkelýshiler tarapynan kirý jarnasy alynsa nemese bir zatty satyp alý sharty qoıylsa, ondaı konkýrsqa qatysýǵa tyıym salynady. Odan tapqan tabys sharıǵat boıynsha haram bolady.
2. Tirkelýshilerden kirý jarnasy alynbasa jáne utys demeýshiler tarapynan qoıylsa, sharıǵat bekitken sharttar tolyqtaı oryndalsa, ol oıynǵa ruqsat etiledi.

Eskertý: Qazirgi tańda kóptegen utys oıyndarynda sharıǵat bekitken sharttar tolyq oryndalmaıtynyn eskergen jón. Sondyqtan mundaı oıyndardan saq bolý kerek.

Sharıǵat jáne pátýa bólimi