Islam dinine til tıgizýdiń úkimi ne?

Assalamý aleıkým!

Aqparat quraldary dinı taqyrypty qozǵaǵanda asyra-silteıtin kezderi kezdesedi. Keıde din ókilderine de til tıgizip jatady. Sonymen birge, el arasynda din jáne dindarlar jaıly ázil-qaljyń áńgimeler aıtylyp jatady. Suraıyn degenim, dinge til tıgizý kúpirlik emes pe?

Ответ

Ýa aleıkým assalam!

Fıqh ǵalymdary Islam dinine til tıgizý kúpirlik. Mundaı sóz ıesi kápir bolatynyn biraýyzdan aıtqan. Degenmen, musylmannyń dinine til tıgizgen adamǵa asyǵys úkim shyǵarylmaıdy. Óıtkeni, bul sóz musylmannyń dindi ustaı almaýyna qatysty bolýy yqtımal. Osy sebepti de til tıgizýshige kúpirlik úkimi berilmeıdi. Alaıda, kúná jasaýshy bolyp tabylady. Abdýlla bın Masǵud (r.a.): «Musylmanǵa til tıgizý – pasyqtyq (kúná), ony óltirý – kúpirlik[1]», – degen hadıs rıýaıat etken.

Solaı degenimizben, sharıǵat astarynda pasyqtyq pıǵyl bilinip turatyn sózderdi aıtýǵa tyıym salǵan. Óıtkeni, sózimen Islamǵa til tıgizgen adamnyń kápir bolyp qalýy ábden múmkin.

Bul jóninde, hanafı ǵalymdar: «Musylmannyń dinine til tıgizgen adam kápir dep tanylmaıdy[2]», – degen. Sebebi, bul dinge emes, musylmannyń is-áreketine baǵyttalǵan bolýy yqtımal. Bylaısha aıtqanda, balaǵattaýshynyń sózderi shynaıy Islam dinine emes, musylmannyń minez-qulqy, qarym-qatynasyna qaraı aıtylýy múmkin.

Málıkı mazhaby boıynsha: «Dinge, sharıǵatqa nemese mazhabqa til tıgizý kóbinese, esek baǵýshy, túıeshi jáne qyzmetshilerden (qarapaıym adamdardan), keıde basqa da adamdardan shyǵady. Eger adam bul sózderimen kirshiksiz taza sharıǵatty jáne paıǵambarynyń tilimen pendelerine jibergen Alla úkimderin synǵa alýdy nıet etken bolsa, onda mundaı sózdi aıtýshy kesimdi túrde kápir bolmaq. Al, egerde ol sózderimen adamnyń kúı-jaǵdaıy men din ustaýyndaǵy oqylyqty nıet etse, ol musylmandy sógý bolyp tabylady. Sóıleýshiniń nıeti óziniń moıyndaýy jáne sóz qandaı jaǵdaıda aıtylǵanyna qaraı ajyratylady[3]».  

[1] Buharı, Mýslım
[2] Raddýl Mýhtar ala Dýrrıl Mýhtar, 4,230
[3] Fath Alı Malık fı fataýa mazhab Malık 2, 347