JEKE TULǴA MEN MEMLEKET MÚLKIN BÚLDIRÝDIŃ JÁNE QOL SUǴÝDYŃ ÚKIMI

  بسمم الله الرحمن الرحيم الحمد لله ربّ العالمين و الصلاة و السلام على خير خلقه محمـد و آله و أصحابه أجمعين

Asa meıirimdi, erekshe raqymdy Allanyń atymen bastaımyn. Barsha madaq ataýly álemderdiń Rabbysy Allaǵa tán. Adamzattyń asyly Muhammedke, onyń otbasy men barsha sahabalaryna salaýat pen sálem bolǵaı!  

 Islam sharıǵaty adamnyń dinin, ómirin, aqylyn, tegin (ar-namysyn) jáne mal-múlkin qorǵaýǵa asa mán beredi[1].

Sol úshin asyl dinimizde adam ómiri men ar-namysyna qol suǵýǵa, qoǵamdyq jáne jeke menshik múlikterdi tonaýǵa, tartyp alýǵa, urlaýǵa, órteýge, syndyrýǵa t.b. tyıym salynǵan[2].

Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bylaı degen:

 كلُّ المسلِمِ على المسلِمِ حرامٌ، دمُهُ، ومالهُ، وعِرضُهُ

«Árbir musylmannyń ózge  musylmanǵa qany, mal-múlki jáne ar-namysy – haram (qol suǵýǵa tyıym salynǵan)»[3].

 Kelesi hadıste:

 ومَنِ انْتَهبَ فليس منَّا

«Kim bireýdiń mal-múlkin kúshtep tartyp alsa, bizden emes»[4], – delingen.

Memlekettiń múlki (aqsha, qoǵamdyq jáne qyzmettik kólik, ǵımarat t.b.) halyqtyń múlki sanalady. Oǵan qol suǵý jáne búldirý – haram[5].

Memlekettik laýazymdy tulǵalar men qyzmetkerlerdiń, sondaı-aq jeke adamnyń halyqtyń qazynasyna qol suǵýy – aýyr kúná. Mundaı iske barǵan adam táýbe etip, sybaılastyq jolmen alǵan, tonaǵan, búldirgen, urlaǵan nárseniń ózin nemese qunyn qaıtarýy tıis. Alla Taǵala Quranda bylaı deıdi:

 وَمَن يَغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۚ ثُمَّ تُوَفَّىٰ كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ

 «Kimde-kim amanatqa qııanat jasasa (oljaǵa nemese halyqqa tıesili ortaq dúnıege qol suǵatyn bolsa), qııamet kúni (Allanyń quzyryna) sol urlaǵan nársesin arqalaǵan kúıde keledi. Sodan keıin árbir janǵa (dúnıede) istegen isteriniń qarymy tolyq qaıtarylady, olardyń eshbiri ádiletsizdikke ushyramaıdy»[6].

Jeke tulǵanyń nemese memlekettiń múlkin tonaý, urlaý, syndyrý, búldirý, órteý, qıratý t.b. zulymdyq bolyp sanalady. Ibn Hajar ál-Háıtámı (Alla ony raqymyna alsyn) mundaı isti úlken kúnálardyń qataryna jatqyzǵan[7].

 Musylman adam ózine de, ózgege de zııanyn tıgizbeýi tıis[8].

 Qoǵamda búlik oryn alǵanda, memleket jáne jeke tulǵalardyń múlikterine shyǵyn keledi. Bul buzaqylyq is bolyp sanalady. Alla Taǵala Quranda bylaı deıdi:

 وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ

 «Jer betinde (lań salyp) buzyqtyq jasama. Shyn máninde, Alla buzaqylardy jaqsy kórmeıdi»[9].

Tártipsizdikke aparatyn is-áreketter búlikke ulasady. Onyń saldary adamı jáne materıaldyq shyǵyn ákeledi. Bul qoǵamnyń turaqsyzdanýyna, memlekettiń quldyraýyna alyp barady. Mundaı halyq arasyndaǵy qaqtyǵysty kúsheıtetin búlikten, ózgeniń múlkin qıratýdan jáne tonaýdan boıdy aýlaq ustaý kerek. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bylaı deıdi:

 دَعُوهَا فَإِنَّهَا خَبِيثَةٌ

«Bul isti (búlik) tastańdar, óıtkeni ol – las nárse»[10].

Sondyqtan ózgeniń jáne memlekettiń qazynasy men múlkine qol suǵýǵa, tonaýǵa, qıratýǵa, búldirýge, tártipsizdik jasaýǵa, qarý qoldanyp úreı salýǵa, zańsyz is-áreketterge qoldaý kórsetýge t.b. qatań tyıym salynady.    

ÚKIM:

1. Jeke adam men memleket múlkine qol suǵý, búldirý, tonaý, urlaý, syndyrý, órteý – haram.

 2. Sybaılastyq jolmen ıemdengen aqshany jáne tonaǵan, búldirgen, urlaǵan zattyń ózin nemese qunyn qaıtaryp, jasaǵan isine táýbe etýi tıis.   

 

 

 

[1] Ábý Hamıd ál-Ǵazalı, ál-mýstasfa, 1/174.   

 [2] ál-Mýfassal fı ál-fıqhı ál-hanafı (ál-ámýalý ýá ál-mýamálátý ál-málııa), 87. ál-Maýsýǵatý ál-fıqhııa, 41/380. Fáthý ál-bárı, 12/58-59. Qurtýbı, 2/337-341.

 [3] Buharı, №6064. Múslım, №2564.

[4] Termızı, №1601. Ahmad, №12422.

[5] http://dar-alifta.org/Home/ViewFatwa?ID=12770

[6] «Ál Imran» súresi, 161-aıat.

[7] Áz-Záýájır, 1/261.

[8] Alı Haıdar, Dýrarý ál-hýkkámı sharhý májállátı ál-áhkámı, 19-bap. 1/36.

[9] «Qasas» súresi, 77-aıat.

[10] Buharı, №3518. Múslım, №2584.

 

Istochnık: http://fatua.kz/kz/post/view?id=1088