Synǵan qumyra

Úlken áýlıe kisilerdiń biri Ibrahım Haqqy bala kezinen bastap kóp jyl boıy Ismaıyl Faqyrýllahtyń shákirti bolǵan. Ustazdyń ulaǵatty tárbıesin kórgen Ibrahım bir kúni qolyna qumyra alyp bastaýǵa bardy. Qumyrasyn sýǵa toltyryp jatqanda qasyna jaqyndaǵan bir atty:

- Áı, bala, tur bylaı joldan! – dep, sonadaı jerden ákireńdep, atymen basa-kókteı bastaýǵa bettedi. Ibrahım qumyrasyn alyp, shetke shyqpaq bolyp edi, atty kisi buny qorqytyp záresin ushyraıyn degen nıetpen atymen basyp keterdeı enteleı berdi. Ibrahım qumyrasyn jerge qoıa salyp attyń aıaǵyna túsip ketpeı, óz basyn aman alyp qalmaq bolyp sheginshektedi. Atty kisi áp-sátte-aq qumyrany attyń tabanyna salyp úgitti de jiberdi. Ibrahım bolsa jylaǵan kúıi ustazyna keldi:

– Bastaýdan endi sý ala bergenimde qasyma kelgen atty kisi omyraýlata meni taptap kete jazdady, qumyramdy da syndyryp tastady, – deıdi óksigin bas almaǵan kúıi.

Ustazy:

– Qumyrańdy syndyrǵan attyǵa sen birdeńe dediń be?- dep suraıdy.

– Joq, lám-mım dep til qatpadym, – deıdi shákirti.

– Onda tez bar da sen de bir-eki aýyz túıreıtindeı qatty sóz aıt, – deıdi ustazy.

 Ibrahım Haqqy bastaý basyna barǵanmen, atyn baılamaq bolyp jatqan álgi kisige tárbıesiz adamsha bir-eki aýyz bylapyt sóz aıtýǵa ishki ar-uıaty jibermeı, eshteńe demesten qaıta keledi.

Qaıtyp kelgen Ibrahımnen ustazy:

– Iá, oǵan birdeńe deı aldyń ba? – dep suraıdy. Ol júregi daýalap eshteńe aıta almaǵandyǵyn, tilin tistegen kúıi ún-túnsiz qaıtqandyǵyn jasyrmaıdy.

Alaıda ustazy buǵan qatty ashýlanady.

– Saǵan men ne aıttym?! Bar da sen de oǵan qarsy birdeme aıt, áıtpese arty jamandyqqa ulasady, – deıdi ursyp.

Ibrahım Haqqy bul joly ishteı tas-túıin bekingen qalpy bastaýǵa keldi. Alaıda, bir tańǵalarlyǵy, qumyrany syndyrǵan attynyń at-matymen qosa omaqasa qulap, ólip jatqanyn kóredi. Esi shyqqan Ibrahım dereý ustazyna júgirip kelip kórgen-bilgenin entige jetkizedi. Ustazy buǵan qatty qapalanady. Sóıtedi de sanyn soqqan kúıi:

– Qap, áttegen-aı! Bir qumyraǵa bola bir adamnan aırylyp qalǵanymyzdy qarashy, tym ókinishti, – deıdi tunjyrap. Mańaıyndaǵylar odan eshteńe túsinbegendikterin aıtqanda, ol:

– Álgi atty kisi Ibrahımge tizesin batyrdy. Bul degenińiz ap-ashyq zulymdyq edi. Al Ibrahım oǵan qarsy ózdiginen eshteńe demedi, tek álgini Allaǵa tapsyrdy da qoıdy. Alla sonyń arasynsha zalymǵa jazasyn berip te úlgerdi. Al eger Ibrahım de birdeme aıtyp, ózdigimen ekeýara kerildeskende eki jaq ta teńdeser edi. Alaıda bul jerde Ibrahım bir jaqty jábir kórýshi bolyp shyǵyp otyr. Al men bolsam ózderi-aq ekeýara ymyraǵa kelgenin qalap edim, átteń ony istete almadym, – dep máseleniń mán-jaıyn uǵyndyrǵan eken. 

Qudaıberdi Baǵashar