SÝFIZMNIŃ MÁNI

Sýfızmniń máni - aqıqat, maqsaty - Allany taný (maǵrıfatýllah).

Sýfızmniń ustanymy – mahabbat, ǵashyqtyq.

Muraty – «Haq Jamaly».

Joly - adamǵa bet burý arqyly Allaǵa sapar shegý.

Sýfı Allaǵa degen mahabbaty arqasynda bul fánıge de, o dúnıege de qyzyqpaıdy. Osy jaıly Iasaýı bylaı deıdi: «Ǵabıd bolma, zahıd bolma, ǵashyq bol sen» ıaǵnı kimde-kim osy dúnıe qyzyǵy úshin ólse, ol munafıq, kimde-kim o dúnıe úshin ólse, ol-zahıd. Al, kimde-kim Allaǵa ǵashyqtyqpen ólse, ol sýfı degeni.

Naǵyz sýfı ol Allaǵa ǵashyq jan. Qudaıdy jıi eske alý - zikirden turady. Adamnyń óziniń nápsisimen kúresýi ol rýhanı kemeldikke qaraı umtylýy. Qudaıdy árbir eske alǵan saıyn onyń "júregindegi taty" tazarady. Sonda Aqıqat beınesi tolyq kórinedi. Júrek, Alla sıpattarymen tolady, "men" joıylady, joq bolady. Bul "fana" dep atalady. Sopy osyndaı tazarý jolynan ótip, óziniń ishki dúnıesine úńiledi. Bul kezde sharıǵat alǵashqy basqyshtyń qyzmetin atqarady. Osy jol arqyly "tolyq adam" aqıqat tabaldyryǵyn attaıdy. Paıǵambar (sǵs) hadısinde "sharıǵat bul sóz, tarıqat-is-áreket, amal, al, haqıqat- bul hal, dáreje" deıdi.

Sýfızm «Haq Dıdaryn» myna ómirge, tirshilikke endirý mektebi. Taza júrek shart. Dedarlyq-zahıdtik pen tasaýýf arasynda aıyrmashylyq bar. Sýfızmde rýhanı jol tarıqat arqyly adamdyq "men" tazalanyp, qashan odan haıýandyq "men" joǵalǵansha Qudaılyq sıpattardy qabyldaı beredi. Sodan soń tek Qudaılyq "men" qalady. Sondyqtan askettik, ıaǵnı zahıdtik Allany tanýda qabiletsiz degen sóz.

Mahabbattyń joǵarǵy shyńy- ǵashyqtyq. Kez-kelgen mahabbat ǵashyqtyq emes, al kez-kelgen ǵashyqtyq - mahabbat. Sýfızmde adamnyń mahabbaty Alla mahabbatynyń nátıjesi. Mahabbat Allanyń sıpattarynyń biri. Sopylar jaratylys negizinde mahabbat jatyr deıdi. Abaı atamyz «Mahabbatpen jaratqan adamzatty» dep teginnen aıtpaǵan.

Sonymen qatar, sopylyq el kezip, qol jaıyp, qaıyr, sadaqa suraý emes. Sopylyq tanym boıynsha, "Kim jumys istemeı, elge, qoǵamǵa salmaq túsirse, ol sopy emes. Sopylar halyqqa qyzmet arqyly Allaǵa qyzmet etýdi basty ustanym retinde qabyldaǵan. Allaǵa qyzmet etýdiń eń ozyq joly-adamdarǵa qyzmet etý, qoǵamǵa qyzmet etý, jaqsylyq dánin sebý, moraldyq adamgershilik nuryn shashý. Iaǵnı, sopylar adamzattyń qyzmetshisi. Ol syrttaı qoǵam ishinde, adamdar arasynda, al ishteı Allamen ǵana birge. Allany taný jeke júrektiń úlesinde. Sýfı ózin Alla erkine bergen adam. Onyń júregi kek, kóre almaýshylyq, jamanshylyq qasıetterden ada.

Sýfızm – ar ilimi. Ol adamgershilik mektebi. Ol adamnyń óziniń múmkindikterin ashýǵa birden-bir yqpal etetin rýhanı mektep. Búgingi qazaq mádenıeti men ulttyq bolmysynyń tanymdyq qabatynda sýfızmniń orny bar, sopylyq mektebinen shyqqan sheıh, mýrshıd, pir, ıshan, talıb, salık, mýrıdterdiń de qyzmeti erekshe.

Sýfızm de basqa fılosofııalyq mektepterge yqpal etti, tabıǵatyna, mánine qundylyqtyq qabattarymen iz qaldyrdy. Osy baǵytta da salystyrýlar, ǵylymı zertteýler boıynsha izdený kerek. Ol onyń abyroıyn dúnıege pash etedi. Ol úshin ıslamdy oqytýdaǵy teorııalyq-praktıkalyq qyrlardyń syryn ashyp, bilim berý júıesine endirý búgingi kúnniń ózekti máselesi, kezek kúttirmeıtin sharýasy bolmaq.

Endi bizde basy ashyq másele áli de qolda bar dúnıelerdi saralap, túrki ıslam órkenıetinde jáne oılaý júıesinde ózindik óz qaldyrǵan, sýfızm iliminiń negizin salǵan Ahmet Iasaýı muralaryna, ilimine tolyqqandy ǵylymı tanymdyq turǵydan bet burý kerek. Qazirgi jabaıy ustanymdar, mahdılik, jalǵan tarıqattar ústemdiginen saf murany qorǵap qalýymyz qajet. Jalpy qazaq topyraǵynda sopylyq murany shańnan tazalap, qaıta tiriltý, jandandyrý birden-bir rýhanı kemeldikke, mádenı, qoǵamdyq ulttyq turaqtylyqqa jetkizer jol bolyp tur.

Dosaı KENJETAI