ShÓBERENIŃ ALAQANYNAN MAI JALAÝ

Qazaq shejiresi boıynsha tórtinshi urpaqty ShÓBERE deıdi... «Jaqsy sóz jarym yrys, jaqsy tilek bútin yrys» degendeı, ádemi qarttyqqa jetken qarııalarǵa tilek tilegende «Nemere-shóbereniń qyzyǵyn kórińiz, júz jasańyz!» dep jatamyz. Osyndaı qýanyshqa jetken de, jetpegen de bar.

 Nemereniń qyzyǵyn kórý óz aldyna, al shóbere alaqanynan sý ishý nemese maı jalaý kez-kelgenge buıyra bermeıtin baq. Qazaq úshin ómirdiń bir qyzyǵy-shóbereniń alaqanynan maı jalaý. «Adam urpaǵymen myń jasaıdy» deıdi halyq danalyǵy. Demek, bala súıý, urpaq ósirý-ár adam úshin qyzyq ári kóz qýanysh.

Sonyń ishinde shóbere dep atalatyn tórtinshi urpaqty kórý kóp nárseni ańǵartady. Bul kemeline kelgen qarttyq ómirdiń úlken belgisi. Onyń qazaq ádetinde jón-josyǵy, qaǵıdasy bar. Jón-josyǵy ata men ájeniń jańa týǵan shóbereniń alaqanynan sý ishý. Qaǵıdasy-shóbere qolynan sý ishken adam bul dúnıede baqytty, o dúnıede de joly ashyq, jeńildik bolady deıdi din sharıǵatynyń bilimpazdary. Bylaısha aıtqanda eldiń aıtyp júrgen «Shóbereniń alaqanynan maı jalaǵan, shópshektiń qolynan sý ishken adam jumaqqa barady».

Men tuńǵyshymdy bosanyp, bala kútimimen úıde otyrǵanda anam kelip ketti. Ájemniń uzaq jolǵa densaýlyǵy jaramaıtyn bolǵandyqtan, sálemdeme aıtyp, qyzymdy qolǵa ustaýǵa keletindeı shıraǵan kezinde aýylǵa alyp kelýin de umytpaı aıtyp jiberipti. Ájemniń tuńǵysh shóberesi ǵoı, asyǵa kútip otyrǵanyn, «shóberemniń qolynan maı jalaıtyn kúnge jettim-aý» dep qýanǵanyn anam aıtyp kelgen.

«Nege osy maı jalýǵa sonsha asyǵady eken? Ájem de qartaıǵan saıyn bala sekildi bolyp qalǵan ǵoı» dedim men de. Sóıtsem onyń mánisin uqpaǵan ekenmin. Kóz aldyma ájemniń meniń qyzymnyń alaqanyna maı salyp, ony jalap otyrǵan beınesi elestedi de kúlip jiberdim.

 Buryn-sońdy osyndaı sózdi estigenim bolmasa, kózimmen kórmegen ekenmin. Jáı ǵana yrymyn jasaıtyn shyǵar, aıtylýy ǵana solaı shyǵar dep te oılaǵanmyn. Sóıtsem, bul yrymdy sózben emes, ispen oryndaıtynyna kóz jetkizdim. Qyzymdy qyrqynan shyǵaryp, alyp júrýge bolatyn kezde aýylǵa bardym. Ózim de ábden saǵynǵan bolatynmyn, tórkinime qyzymdy bosanǵaly beri emes, júktiliktiń sońǵy aılarynda da barmaǵan bolatynmyn. Bara jatyrmyz dep úıge habar bergennen soń, olar jaqsylap daıyndalypty.

Dastarhandy jaınatyp, meni emes ájem naǵashylaryna alǵash ret qydyryp kele jatqan shóberesin qatty kútkeni kórinip turdy. Sháı iship, hal-jaǵdaıymyzdy surasyp, saǵynyshymyzdy basqan soń ájem birden anama «Saqtap júrgen sary maıym qaıda meniń? Alyp kelińder, umytyp ketpeı turǵanda shóberemniń alaqanynan maı jalaıyn» dep asyǵystyq tanytty.

Sonda ǵana bildim, óz kózimmen kórdim bul qyzyq saltty. Tań qaldym. Bir jaǵynan súısinip te turmyn. Óte keremet kórinis, júregimdi tolqytyp jiberdi. Ájemniń sonshalyqty nege asyqqanyn túsindim, biz sol ketkennen keıin ájem de kóp uzaǵan joq. Qatty naýqastanyp, tósek tartyp jatyp qaldy. Eki aı aýyrdy da ómirden ótti. Artynan Quran baǵyshtap, jánnattyq bolýyn násip etsin dep tilep júremiz árdaıym.

Qalaı bolǵan kúnde de tórtinshi, besinshi urpaqtyń kórý kóp jasaý belgisi ǵana emes, uzaq ǵumyr keshýdegi saparynyń mazmundy joldary ekeni anyq. Barshańyzǵa «shóbereńizdiń alaqanynan maı jalaýdy» násip etsin Alla-Taǵalam!

"Islam_nury" fb tobynan