ShÁKÁRIMNIŃ "QUDAI TAZA JARATTY, SEN TAZA BOL" DEGEN SÓZI TÓŃIREGINDE
Islam – tazalyqqa, páktikke, adaldyqqa shaqyratyn din. Qasıetti Quran kárimde:
«Sózsiz, Alla táýbege kelgender men tazalanǵandardy jaqsy kóredi» - delingen. («Baqara» súresi, 222-aıat).
Baıqasańyz, aıatta táýbege kelý men tazalaný máselesi qatar atalǵan. Sebebi bul eki uǵym naǵyz tazalyqtyń negizderi sanalady. Biri tánimizdiń, ekinshisi rýhymyzdyń tazalyǵy. Táýbege kelýdiń ózi kúnádan arylýdyń, tazarýdyń joly. Demek, máńgilik baqytqa qol jetkizýshilerdiń alǵashqy sıpaty – tazalyq. Tazalyq júrekpen, ishki jan dúnıemen baılanysty bolǵandyqtan, ardaqty Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) hadıs sháripteriniń birinde:
«Tazalyq – ımannyń jartysy» - dep túıindegen. Taza bolmasań, ımanyń kámilemes degen sóz.
Asyl dinimizde tazalyqqa sonshalyqty mol mán berilýiniń taǵy bir sebebi musylmannyń kúnine bes ýaqyt uly Rabbymyz Alla taǵalanyń quzyryna shyǵyp namaz oqýynda. Alla taǵalanyń aldyna kir-qojalaq bolyp shyǵýdyń qanshalyqty durys emes ekendigi aıtpaı-aq túsinikti. Namaz degen uly ǵıbadatty oryndaý úshin musylman denesiniń, kıiminiń jáne namaz oqıtyn jeriniń, sondaı-aq júreginiń tazalyǵyna mán berýi kerek. Namazdyń syrtqy alty paryzynyń biri tazalyq ekendigi sondyqtan.
Alla taǵala árbir adamnyń janyn da, tánin de áý basta pák etip jaratqan. Súıikti Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.): «Árbir adam anadan pák bolyp týylady» - degen hadısi sózimizdiń dáleli.
Shákárim atamyz da «Qudaı taza jaratty, sen taza bol!» - deıdi. Adam áý basta taza jaratylǵanymen, ózine durys qaramasa, birte-birte janyn da, tánin de kirletip alýy yqtımal. Máselen, ǵusyl, dáret degendi bilmeıtin nemese oǵan durys mán bermegen adamnyń árbir kúni qashan tazalanǵanǵa deıin júnip (bylǵanysh) kúıde óte bermek. Sondaı ıman negizderin boıyna sińdirmese, ótirik, ósek, ǵaıbat, kúpirlik sekildi kez kelgen kúnáǵa salynyp ketýi múmkin.
Sondyqtan musylmandyqqa bet burǵan jan eń aldymen, jaqsylap ǵusyl quıynyp, ıaǵnı tolyq shomylyp, tánin tazartýy, sodan soń «Lá ıláha ıllallah, Mýhammadýr rasýlýllah» - dep musylmandyqtyń kýáligin aıtýy kerek. Sodan ári syrtqy denesin, kıgen kıimderin, júregin taza ustaıdy. Bul joǵaryda aıtqanymyzdaı, musylmandyqtyń da, ımandylyqtyń da belgisi. Sondaı-aq jeıtin asymyzdyń adal bolýy da tazalyq sheńberine enedi. Al astyń adal bolýy ony tabý jolyna da baılanysty.
Jalpy, musylman ǵalymdary Quran men hadısterge qarap, tazalyqty tórtke bóledi:
1. Dene, kıim men namaz oqıtyn jerdiń tazalyǵy.
2. Kúnádan tazalyq.
3. Júrektiń qyzǵanysh, órkókirektik, rııashyldyq, dushpandyq sekildi jaman aýrýlardan tazalanýy. Olardyń ornyn kishipeıildilik, táýbe, sabyr, úmit, súıispenshilik sekildi kórkem sıpattarmen tolyqtyrý. Bul – taqýa jandarǵa tán ıman mártebesi.
4. Júrektiń Alladan ózge barlyq nárseden tazalanýy. «Láá ıláhá ıllallah» (Alladan basqa qudaı joq) degen táýhıd sóziniń júrekten tolyq oryn alýy.
Qysqasyn aıtqanda, musylman adamnyń tazalyqqa qatysty birqatar mindetteri bar. Allaǵa boıusynǵan jandar solardy izdenip, úırenip-bilip ómirinde júzege asyrýy kerek. Alla taǵala barshamyzǵa janymyz ben tánimizdiń taza bolýyn jazsyn!
"Danalyq oıdan dán izde".
Asylbek ÁÝEZHANULY
