Safa men Márýa jotalary
Safa men Márýa – Haram meshiti mańyndaǵy qos jota. Bastapqyda Safa Ábý Qýbaıs jotasyna, al Márýa Qýǵaıqaǵan jotasymen silemdes edi. Ál-Haram aýmaǵynyń keńeıe túsýine baılanysty bul qos tóbe meshit ishine enip ketti.
Safa men Márýa arasy shamamen 400m. Al, ekeýiniń arasyndaǵy saǵı[1] jasaıtyn jer 55 m. Qazirgi tańda saǵıdiń bastalýy men aıaqtalýyn bildiretin jasyl tústi sham belgi jasalǵan. Bul – kezinde Hajar[2] anamyz (r.a.) jórgektegi shóldegen Ismaılge (ǵ.s.) sý izdep júgirgen jol. Osy jerde er kisiler júgirip ótýi – súnnet. Al, áıelderdiń jaı júrip ótýine ruqsat etilgen.
Safa men Márýa arasynda jeti ret júrip, saǵı jasaý – úlken jáne kishi qajylyqtyń ýájip amaly. Quran Kárimde: «Rasynda, Safa men Márýa – Allanyń belgilerinen. Kim úıge (Kaǵbaǵa) qajylyq nemese umra jasasa, oǵan ekeýiniń arasynda júrýde eshqandaı kúná joq. Al, kim (óz erkimen) qosymsha bir jaqsylyq istese, álbette, Alla – alǵysqa Bóleýshi, bárin Bilýshi»,[3] – dep ámir etilgen.
Bul amaldyń tarıhy Ibrahım (ǵ.s.) zamanynan bastaý alady. Alla Taǵala Ibrahım (ǵ.s.) paıǵambaryna áıeli Hajar men balasy Ismaıldy Mekkege aparyp qonystandyrýǵa ámir etedi. Ol shaqta Mekke sýsyz jáne kóleńkesiz jer edi. Jaratqannyń pármenine boıusynyp, paıǵambar bala-shaǵasyna azdaǵan azyq-túlik pen sý berip, Mekkege tastap kete bardy.
Kóp ótpeı sý taýsylady. Aptap ystyqtan shól qysqan jórgektegi Ismaıl shyryldap jylaı bastaıdy. Jolaýshylǵan jan bar ma eken úmitpen janushyrǵan Hajar ana Safa tóbesine men Márýa jotasyna kezek júgirip, áýre-sarsańǵa tústi. Osylaısha, jeti ret shyǵyp, jeti ret tústi. (Jotadan túskeninde saıǵa qaraı ekpinimen júgirgendikten, qazirgi ýaqytta eki aralyqtyń 55 metrin saǵı jasaý sodan qalǵan).
Kenet balasyna qarasa, náresteniń aıaǵynyń astynan bulaq jaryp shyǵypty. Qatty qýanyp, júgirip baryp atqylap jatqan sýdy qolymen jınaı bastady, qumǵa sińip keter me eken dep óz tilinde «zámzám» (jınal, jınal) dep jatty.
Osylaısha, Alla Taǵala bul otbasyna tirshilik kózin berdi. Bir otbasynyń ǵana emes, tutastaı aımaqtyń tirshiligi jandana tústi. Osylaısha, Ibrahımniń (ǵ.s.): «Rabbymyz! Aqıqatynda, men urpaǵymnan (bir bóligin) qasıetti etilgen Úıińniń (Kaǵbanyń) janyndaǵy eginsiz alqapqa ornalastyrdym. Rabbymyz! Olar namazdy tolyq oryndaıtyn bolsyn jáne adamdardan keıbiriniń júrekterin olarǵa bur ári shúkir etýleri úshin olardy jemistermen rızyqtandyr»,[4] – dep jasaǵan duǵasy qabyl boldy.
