OTANDY QORǴAÝ – ULY QYZMET

Búginde qoǵamdaǵy jastar arasynda «Otandy qorǵaý qanshalyqty qajet?», «Dinimiz ıslam buǵan ne deıdi?» degen suraqtar jıe talqyǵa túsedi. Buǵan qosa dinnen bilimi taıaz destrýktıvti aǵymdarǵa túsip ketken azamattar arasynda: «Bul musylman memleketi emes, sondyqtan áskerge baryp, otandy qorǵaý mindetti emes» deıtin «danyshpandar» da bar kórinedi.

Destrýktıvti aǵymdar demekshi, men ózim kýá bolǵan jaǵdaıym bar edi. Bul budan birneshe jyldar buryn boldy. Men balamnyń synybyndaǵy ashyq sabaǵyna qatystym. Memlekettik Ánuran oryndaldy. Sonda qoldaryn júrek tusyna kótermegen bir-eki orys balalaryn kórdim. Muǵálim olardan munyń sebebin suraǵan ýaqytta, olar: «A nam tak nelzıa» dep jaýap berdi. Sóıtsem, olar ata-analarymen birge teris pıǵyldy aǵymnyń jeteginde ketken eken.

Sonymen, otandy qorǵaý bizge mindet pe álde mindet epes pe? Musylman ǵalymdary ıslamdaǵy adamgershilik mindetteridi 5 túrge bólip qarastyrady. Olar:

1. Alla taǵalaǵa jáne paıǵambarǵa (s.ǵ.s.) ári Quran kárimge qatysty oryndalýy tıis mindetter;

2. Óziniń aldyndaǵy mindetter;

3. Otbasynyń aldyndaǵy mindetter;

4. Otany jáne ulty aldyndaǵy mindetter;

5.Adamzat aldyndaǵy mindetter.

Osylaısha Islam musylman adamǵa birneshe mindetterdi júkteıdi. Biz munda taqyrybymyzǵa sáıkes musylmannyń Otan aldyndaǵy mindetine ǵana toqtalǵandy jón kórdik. Ibn Omardan jetken hadıste paıǵambarymyz Muhammed (s.ǵ.s.) bylaı dep aıtqan:

«Senderdiń báriń de baqtashysyńdar, báriń de óz otarlaryńa jaýaptysyńdar. Ámirshi adamdarǵa baqtashy, ol sol otaryna jaýapty, er kisi óz otbasyna baqtashy, sol otaryna jaýapty, al áıel kúıeýiniń úıine jáne balasyna baqtashy ári solarǵa jaýapty, kisiniń quly (qyzmetshisi) qojaıynynyń malyna baqtashy ári soǵan jaýapty. Álbette, báriń de  baqtashysyńdar ári báriń de óz otarlaryńa jaýaptysyńdar» dep aıtqanyn jetkizgen.

Paıǵambardyń munda baqtashy dep otyrǵany – jaýapty adam, al otar degeni – jaýapty kisiniń qaramaǵyndaǵy qyzmetshiler, sonyń qaraýyndaǵy mal-múlik. Demek, qoǵamda jaýapsyz adam joq, barlyǵy áıteýir bir nársege jaýapty. Sol úshin Allanyń aldynda jaýap beredi. Áke otbasy úshin, ana balalary men úıi úshin, bastyq qaramaǵyndańy qyzmetshileri úshin, al qyzmetshi qolyndaǵy múlki, qural-saımany úshin jaýapty. Olaı bolsa, Otandy qorǵaý, el men jerdiń táýelsizdigin saqtaý bizdiń mindetimiz. Er adam otany úshin jaýapty.

Kindik qanymyz tamyp, ósip-ónip jatqan elimiz – bizdiń Otanymyz. Munda bizdiń aǵaıyn-týysymyz, bala-shaǵamyz, shańyraǵymyz jáne mektebimiz ben meshitterimiz bar. Bul jerdi ata-babamyz naızanyń ushymen, bilektiń kúshimen qasyqtaı qany qalǵansha jaýlarmen soǵysyp biz úshin saqtap qalǵan. Muny bizder únemi qadirlep, esten shyǵarmaýymyz qajet. Atalarymyz kúni búginge deıin batalarynda eldiń, jerdiń, halyqtyń amandyǵyn tilep keledi. Iá, osy kisilerdiń aq batasymen búgingi jetistikterge jetip otyrǵanymyzdy eshkim joqqa shyǵara almaıdy. Sondyqtan, otandy qorǵaý bizdiń árbirimizdiń qasıetti boryshymyz. Tipti, dinimiz Islam da  otandy qorǵaýǵa, ony jaqsy kórýge shaqyrady.

Mekke shaharynan Mádınaǵa qonys aýdarǵan ýaqytynda ardaqty paıǵambarymyz Muhammed (s.ǵ.s.) «Hazraýa» degen jerge jetkende túıesin toqtatqan eken. Kindik qany tamǵan Mekkege jabyrqaǵan kóńilmen qımaı uzaq qarap turyp:

– Ýallahı! Sen jer betindegi eń kórikti, eń súıikti mekensiń. Men úshin senen artyq jer joq. Eger taǵdyr taýqymetine ushyramaǵanymda, ózińnen bir sátke de alystamas edim, – degen. Kelesi bir rıýaıatta paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) Mekkeden shyǵyp bara jatyp, arqasyna qarap: «Otanym. Meniń otanym» dep aıtqan.

Sondaı-aq, taǵy bir joly Uhýd taýyna qarap: «Biz Uhýdty jaqsy kóremiz, Uhýd ta bizdi jaqsy kóredi» dep aıtqany da tegin emes. Bul paıǵambarydyń (s.ǵ.s.) týǵan jerge degen mahabbatyn kórsetedi. Ol kisiniń týǵan jerindegi árbir taý-tasqa, shól men kólge degen zor súıispenshiligin baıqatady. Áıtpese, shyndap qarasańyz, ol jerlerde egin egetin egistik jeri, maldy jaıylymǵa jiberetin jaılaý, tonnalap túrli jemis jınaıtyn baý-baqshalar joq. Tóbeńnen qaqshıyp turǵan kúni basym, shóleıt. Kúnnen qashyp panalaıtyn aǵashy joq ashyq jer. Biraq, solaı bola tura paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) ol jerdi jaqsy kórdi. Nege dep oılaısyz? Óıtkeni, ol – Otan. Ol kisi sol jerde dúnıege keldi. Sol jerdiń tabıǵatynda ósti, topyraǵyna aýnady, sýyn ishti. Sol jerdiń mádenıetinde jasap, halqymen birge ǵumyr keshti. Sondyqtan da paıǵambar (s.ǵ.s.): «Otandy súıý – ımannan» dep aıtqan. Keýdesinde ımany bar adam otanyn súıedi, ony qorǵaıdy.

Ahmet Baıtursynuly atamyz: «Balam degen jurt bolmasa, jurtym degen bala qaıdan shyqsyn?!» dep aıtqandaı, ata-ana balany jastaıynan ımanǵa baýylyp, mahabbatyna bólip, durys tálim berýi mindetti. Atasy men ájesiniń jumsaq alaqanyn ustap, olardyń aqyl-keńesin tyńdap ósken bala rýhanı baı bolady. Al rýhanı baı adam Otandy satpas bolar.

Al endi bala tárbıesine nemquraıly qarap, oǵan jeterlik ata-analyq mahabbat pen meıirim bere almaǵan otbasy qoǵamǵa tıisinshe paıda keltire almaıdy.Mundaı otbasynan otansúıgish balanyń shyǵýy qıyn.

«Qolda bar altynnyń qadiri joq» dep tegin aıtalmaǵan. Otannyń qadiri alys jyraqta júrgende bilinedi. Muny shet memleketke shyqqan otandastarymyz jaqsy biledi. «Men qazaqpyn» nemese «Otanym – Qazaqstan» degen ýaqytta ıakı bolmasa eldiń baıraǵyn, rámizderin kórgende qýanyshyń qoınyńa sımaıdy. Otanymnyń bar ekenine qudaıǵa shúkir dep aıtasyz. Rasynda, jer betinde otansyz, táýelsiz jeri joq ulttar men ulystar qanshama?!

Sondyqtan da, ardaqty azamattar, Otandy qadirleı bileıik. Egemendi Qazaqstannyń árqashanda eńsesi bıik, ózge memlekettermen terezesi teń bolsyn desek, patrıot bolaıyq. Árbir el azamatyna júkteletin Otan aldyndaǵy adal boryshymyzdy óteıik. 

 

Jalǵas SADÝAHASULY,

fılosofııa ǵylymynyń

kandıdaty, dintanýshy