ORAZANYŃ PAIDASY

Oraza – Islamdaǵy bes paryzdyń biri, rýhanı tazarýǵa arnalǵan teńdessiz qulshylyq. Onyń máni – adamnyń ózin-ózi tárbıeleýi, sabyr men tózimdilikke úırenýi, nápsini tizgindeýi jáne Allaǵa jaqyndaı túsýi.

Oraza ustaǵan adam kún shyqqannan kún batqanǵa deıin iship-jeýden, jaman sóz ben áreketterden, teris qylyqtardan bas tartady. Bul adamnyń boıyndaǵy sabyrlyq, meıirimdilik, tózimdilik sekildi qasıetterdi damytyp, júrekti tazartady. Sonymen qatar, oraza – musylmandy ashtyqtyń ne ekenin túsinip, jaǵdaıy tómen adamdarǵa járdemdesýge yntalandyrady.

Rýhanı turǵydan alǵanda, oraza – adamnyń Allaǵa shúkirshilik etip, Onyń buıryqtaryn oryndaý arqyly óz senimin kúsheıtetin ǵıbadat. Sondaı-aq, oraza bul dúnıe synaq ekenin eske salady, adamdardy taqýalyqqa, Qudaıdan qorqyp, jaqsylyqqa umtylýǵa tárbıeleıdi.

Orazaǵa qatysty Quran aıattary men Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) hadısteri kóp. Quranda mynadaı aıattar bar: «Ýa, múminder! Senderge deıingilerge paryz etilgendeı, senderge de oraza paryz etildi. Múmkin, taqýa bolarsyńdar» («Baqara súresi», 183-aıat). Bul aıatta orazanyń burynǵy úmmetterge de paryz bolǵany aıtylyp, onyń taqýalyqqa jeteleıtini eskertiledi.

Ramazan aıynyń ereksheligine qatysty mynadaı aıat bar: «Ramazan aıy – adamdar úshin týra joldyń aıqyn dálelderi bolǵan Quran túsirilgen aı. Kimde-kim bul aıda bolsa, oraza ustasyn…» («Baqara» súresi, 185-aıat). Bul aıatta Ramazan aıynyń qasıettiligi men oraza ustaý mindeti aıtylǵan.

Alla Taǵala pendelerine aýyrlyq qalamaıdy, jeńildik qalaıdy. Oraza ustaýshylarǵa jeńildik berilgen. Buǵan qatysty mynadaı aıat bar: «...Kimde-kim naýqas nemese saparda bolsa, basqa kúnderde qazasyn ótesin. Alla senderge jeńildik qalaıdy, aýyrlyq qalamaıdy…» («Baqara» súresi, 185-aıat). Bul aıattan aýyr naýqastar men jolaýshylarǵa orazany keıin óteýge ruqsat berilgenenin kóremiz.

Orazanyń kúnálardyń keshirilýine sebepshi bolatyny jaıly Paıǵambarymyz «oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Kimde-kim Ramazan aıynda shynaıy ımanmen jáne saýap úmit etip oraza ustasa, onyń ótken kúnálary keshiriledi», – degen. Oraza ustaǵan adamǵa beriletin syıy mynadaı: «Adam balasynyń árbir amalyna eselenip saýap beriledi… Alla Taǵala: «Oraza – Men úshin, onyń saýabyn Ózim beremin. Óıtkeni, pende Men úshin nápsisin jáne as-sýsynnan bas tartty», – deıdi» (Býharı, Mýslımnen jetken hadıs).

Oraza – jánnatqa jeteleıtin qulshylyq. Buǵan qatysty mynadaı hadıs bar: «Raııan degen jánnattyń bir qaqpasy bar. Qııamet kúni ol qaqpadan tek oraza ustaǵandar kiredi. Oraza ustaǵandar kirgennen keıin, ol jabylyp, basqa eshkim kirmeıdi». Bul aıattar men hadıster orazanyń mańyzdylyǵy men ony ustaýdyń zor saýaby bar ekenin kórsetedi.

Orazanyń paıdasy kóp. Orazanyń rýhanı paıdasy mynadaı: eń áýeli taqýalyqty kúsheıtedi. Oraza adamdy Allaǵa jaqyndatyp, qulshylyǵyn arttyrýǵa kómektesedi.  Nápsini tárbıeleıdi. Adamnyń sabyrly, ustamdy bolýyna yqpal etedi.    Kúnálardyń keshirilýine sebepshi bolady. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) aıtqandaı, shynaıy yqylaspen oraza ustaǵan adamnyń ótken kúnálary keshiriledi. Oraza jan tynyshtyǵyn beredi. Rýhanı tazarý arqyly adam ishki jan dúnıesin tynyshtandyrady.

Orazanyń fızıkalyq paıdalary mynadaı: as qorytý júıesin demaldyrady. Oraza kezinde asqazan men ishki aǵzalar demalyp, qalypqa keledi. Deneni zııandy zattardan tazartady.  Aǵzadan toksınder men qaldyqtar shyǵarylady.     Immýnıtetti nyǵaıtady. Dene tabıǵı túrde ózin jańartyp, qorǵanys júıesin kúsheıtedi.     Artyq salmaqtan arylýǵa kómektesedi. Durys tamaqtaný arqyly dene salmaǵyn retteýge bolady.

Al orazanyń áleýmettik paıdalary mynadaı:  ash adamdardyń jaǵdaıyn túsinýge kómektesedi. Oraza ustaǵan adam ashtyqtyń ne ekenin sezinip, muqtajdarǵa járdemdesýge den qoıady, izgi iste yqylasty bolady. Qoǵamdyq birlikti nyǵaıtady. Musylmandar birge aýyz ashyp, taraýıh namazyn oqyp, bir-birimen baýyrmashyldyǵyn arttyra túsedi. Jaman ádetterden arylýǵa kómektesedi. Temeki shegý, ǵaıbat aıtý, ashýlaný sııaqty zııandy ádetterden tyıylýǵa yqpal etedi. Bul rette basa aıta keter jaıt: oraza – tek iship-jeýden tyıylý emes, ol jan men tánniń tazarýyna, ózin-ózi tárbıeleýine jáne Allaǵa jaqyndaýǵa jeteleıtin teńdessiz qulshylyq.

Ramazan – saýaptar eselenip jazylatyn aı. Alla elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) oraza qulshylyǵynyń saýaby eselinip jazylatyny týraly bylaı degen: «Senderge ulyq, berekeli aı kelip jetti. Bul aıda myń aıdan artyq Qadir túni bar. Alla osy aıda oraza tutýdy paryz etti. Al túnderinde namaz oqýdy erikti etti. Osy aıda Allaǵa bir izgi qasıetpen jaqyndaǵan jan basqa ýaqytta paryz oryndaǵandaı. Osy aıda paryz amalyn oryndaǵan adam basqa ýaqytta jetpis paryz oryndaǵan bolady. Bul – sabyrlyq aıy. Al sabyrdyń syıy – jánnat. Bul – ózara janashyrlyq aıy. Bul aıda múminniń yrzyq-nesibesi eselenedi...» degen.

Ramazan – duǵa qabyl bolatyn aı. Alla Taǵala Quranda: «Quldarym men jaıly suraı qalsa, qasyndamyn. Tilek tileýshiniń duǵasyna jaýap beremin. Olar da meniń ámirime quldyq qylsyn, ıman keltirsin, sonda ǵana olar týra jolmen júretin bolady» («Baqara» súresi, 186-aıat) dep baıandaıdy.

Ramazan – jaqsylyqta jarysatyn aı. Jaqsylyqta jarysý – musylmanǵa tán sıpattyń biri. Alla Taǵala qasıetti Quranda «Baqara» súresiniń 148-aıatynda: «Árkimniń bet alatyn qubylasy bar. Jaqsylyqta jarysyńdar» dep baıandasa, «Álı Imran» súresiniń 133-aıatynda: «Rabbylaryńnyń jarylqaýyna jáne taqýalar úshin ázirlengen, keńdigi jer men kókteı bolǵan jánnatqa asyǵyńdar» degen.

Alla Taǵala qasıetti aıda jaqsy isterde jarysýdy, Ramazan boıy jasaǵan árbir jaqsy isimizdiń saýabyn arttyrǵaı. Ámın! 

Aıdos JAMBYLULY,

Aqtaý qalalyq «Beket ata» meshitiniń naıb ımamy