ORAZA MEN MEDITsINA

«Men musylmanmyn!» - degen ár janǵa osy aıdyń erekshe ekenin aıtý artyq bolar. Orazanyń din jaǵynan egjeı-tekjeılerin moldalar aıtsyn, meniń aıtarym azdap basqalaý, árıne.

«Bir aı boıy tańnyń atysynan kúnniń batysyna deıin nár tartpaý paıdaly ma, joq pa?» - degen suraqty keıingi kezde maǵan jıi qoıyp júr orazaǵa bel baılaǵandar.

Árıne, shamam kelgenshe olarǵa musylman bolamyn deseń tek qana oraza ustaý az degendi túsindirip kelemin, biraq sońǵy kezde osy úrdisti qoldaǵandar óte kóbeıip ketti.

Ol bir shetinen óte qýantatyn jaǵdaı, óıtkeni osy aıda araq pen basqa da zııandy zattardy ishý kórsetkishi kúrt tómendep, aýrýhanalarǵa osynyń kesirinen túskenedrdiń sany azaıǵanyn kóresiń. Keıde, «Shirkin, osy oraza jyl boıy ustalsa ǵoı!» - dep te oılap qoıasyń.

Biraq, medıtsınany alańdatatyn jaǵdaılar da bar, sony aıta ketken jón bolar degenim ǵoı. Báribir sheshetin ózderińiz.

Kúndelikti ádetke úırenip ketken adamnyń organızmine aıaq astynan ashtyq jarııalaý shok bolyp kórinedi. Adam ómirine qajetti zattardy únemi úzbeı alǵanǵa úırenip qalǵan organızm ıesiniń oraza ustaımyn degenin bilmeıdi de, túsinbeıdi de.

Sondyqtan qajetti zattardan aıyrylǵan organızm ıesi ashtyqqa qor bolyp júr eken dep qıyn kúnderge saqtap qoıǵan «qorlaryn» ashyp, organdarǵa qajetti mólsherde bere bastaıdy.

Baıqasańyzdar, negizi deni durys organızm maıly et jeseń de, qara nanǵa kóshseń de belgili bir salmaqty ustap tura beredi. Iaǵnı, ondaı organızmge qansha tamaq engizseń de qajetin ǵana alady da qalǵanyn shyǵaryp tastaıdy.

Al jas kele organızm aqyryndap ishken-jegendi deneniń túpkir-túpkirlerine tyqqyshtaı bastaıdy. Ol da kerek, óıtkeni qartaıa bastaǵan organızmge qandaı jaǵdaı týsa da qorek kerek, ómir súrý kerek.

Baıaǵydaı shapqylap júrip azyq tabatyn zaman ótken. Qarttardyń jastarǵa qaraǵanda ashtyqqa shydamdyraq keletini sodan.

Ol deniń saý bolsa. Al egerde kúrdeli aýrý-syrqatyń bolsa aıaq astynan kelgen «ashtyq» organızmniń kompensatorlyq, ıaǵnı aýrýdy bir qalypty ustap turý qabiletin joıyp jiberýi ábden múmkin.

Ol ózi áreń ilinip turǵan qyldaı jipke qosymsha salmaq ilýmen birdeı.

Islam álemdegi eń meıirimdi dinderdiń biri ekenin bilesizder. Oraza ustaýǵa qabiletiń nemese densaýlyǵyń kelmese ózińdi óziń qınama, Allanyń bergen ómirine, densaýlyǵyna zııan keltirme degen qaǵıda bar emes pa? Sony esten shyǵarmaǵan abzal.

Sondyqtan ómirge qaýipti dıabet, búırek, júrek nemese qaterli isik sııaqtylaryńyz bolsa táýkelge barý artyqtaý. Oılanyńyzdar.

Din degen adamnyń júreginde bolýy kerek, musylmandyq degen bir aılyq is-shara emes qoı. Eń aldymen ol ómirlik ustanym, ishki dúnıeniń tazalyǵy emes pa?

Amal joq, atalǵan jáne basqa da aýrýlar únemi úzbeı dárigerdiń bergen dárilerin ishýdi qajet etedi. Ony buzsańyz, keıin densaýlyqty qalpyna keltirý óte qıyn, tipti keıde múmkin de bolmaı qalady.

Qajetti Elementter der kezinde túspegennen keıin, kerek mólsherde sý kelmegennen keıin adamnyń qany aldymen qoıýlana bastaıdy, sodan keıin joǵaryda aıtylǵandaı organızmniń «únemdeý qyzmeti» qosylyp, tek qana ómirlik mańyzy bar organdarǵa burynǵy mólsherde jetkizile bastaıdy da qalǵandary «únemdeý» rejımine qosylady.

Ol áńgimeniń bir jaǵy ǵana. Ekinshi jaǵy, ol osyndaı shok bolyp júrgen organızmge kún batysymen maıly tamaqty mólsherden tys bylsh etkizip berý. Ony naǵyz densaýlyqqa kórsetilgen dıversııa, tipti sadızm dese de bolady.

Sondyqtan aýyz asharda aldymen sý iship, sodan keıin az mólsherde ǵana tek adamǵa paıdaly taǵamdy ishý qarastyrylǵan. Olaı istelinbese, onsyz da bizdiń kúndelikti dıetamyzdan zardap shegip júrgen asqazandarymyz ben uıqy bezderimiz ondaı aýyrtpashylyqqa shydamaı reanımatsııanyń tórine jedel járdemmen zyr etkizip jetkizýi ábden múmkin.

«Qan qysymy barlar she?» - degenderge aıtatynym (eger meniń sózimdi sóz deseńizder) gıpertonııanyń da túrleri kóp. Keıbireýi tek qana adamnyń kúndelikti ádetterin retke keltirýdi ǵana qajet etedi.

Mysaly, shylym shegýdi doǵarý, kúndelikti taza aýada serýendeý nemese dene shynyqtyrý degen sııaqty. Ondaılarǵa oraza árıne óte paıdaly.

Al gıpertonııanyń qan qysymyn asa bıikke kóteretin agressıvti túri bolsa jandy qınamaǵan jón. Osy ýaqytta osyndaı naýqastardyń ınsýlt nemese ınfarkt alýlarynyń da jıilep ketetini bar. Árdaıym dári qabyldaý kerek bolsa, Alladan keshirim surap, denniń saýlyǵyn oılaǵan jón mundaıda. Allanyń bergen ómirine bile tura zııan keltirýdiń ózi de kúná emes pa? Baıqyńyzdar.

Sońynda aıtarym, oraza ustap júrgenderdiń kóbine «Qandaı maqsatpen, ne úshin oraza tutyp júrsiń?» - dep suraq qoıǵanymda, basym kópshiliginiń jaýaby - densaýlyqqa paıdaly DEIDI.

«Sonda seniń oıyńsha oraza degen emdik ashyǵý ma?» - desem estigenderin aıta bastaıdy.

Menińshe, Oraza aıynda adam ashtyq arqyly, ózin ózi túrli artyqshylyqtan aıyrý arqyly óziniń bul ómirde kim ekenin, qolynda barynyń qadirin, osy ómirdiń qunsyz baǵasyn jáne aınalasynda ashtyq pen muqtajdyqta júrgen jandardyń kúıin túsiný úshin ustaýy qajet.

Ómiriniń taǵy bir jylyn aman-esen ótkizip, bala-shaǵasynyń amandyǵy, deniniń saýlyǵy úshin birinshiden Allaǵa, sodan keıin jaqyndaryna raqmet aıtyp, ómirdiń taǵy bir jylynyń esigin ashý úshin jasalǵan orasan zor fılosofııalyq mańyzy bar shara dep sanalýy kerek dep oılaımyn.

Oraza qabyl bolsyn! Eń bastysy bárimizge densaýlyq tileımin!