KÓREALMAÝShYLYQTAN SAQTAN
Burynǵy ótken ǵulamalar: «Kórealmaýshylyq aspandaǵy eń alǵashqy jasalǵan kúná. Ibilis Adam (ǵ.s.) paıǵambardyń mártebesi men dárejesine ishtarlyq etti. Sonymen birge, jer betinde de eń áýeli jasalǵan qylmys pen kúná kórealmaýshylyqtyń saldarynan boldy. Adam (ǵ.s.) uldary birin-biri ishtarlyq kesirinen óltirdi», - degen.
Zýbaır bın Aýýam (r.a.) jetkizgen hadıste:
«Senderdiń boılaryńda áýelgi úmmetterdiń derti – kórealmaýshylyq pen ashý-yza dendep barady: Muhammedtiń jany ýysynda bolǵan Allamen ant etemin, bir-birińdi jaqsy kórmeıinshe kámil ımandy bolmaısyńdar. Senderge bir-birińdi jaqsy kórgizetin isti aıtaıyn ba? Óz aralaryńda sálemdi daýystap berińder» (Ahmad, Termızı), - delingen.
Musylman qyzyǵa qaraıdy, biraq kórealmaýshylyq tanytpaıdy. Al, ekijúzdi adam kórealmaýshylyq jasaıdy, ol qyzyǵa qaraýdy bilmeıdi.
Ishtarlyq pen kórealmaýshylyq pánı dúnıemen túıdeı qurdas. Álmısaqtan beri adamzattyń kóleńkesindeı bir eli ajyramaı keledi. Jer betinde alǵashqy qan tógiske sebep bolǵan da – baýyrlar arasyndaǵy kórealmaýshylyq. Ishtarlyq Iblistiń Alla Taǵala meıiriminen qýylýyna ıtermeledi. Adamzatpen máńgi dushpan etti. Adamnyń jaqsy qasıeti kemeline jetip, Qudaıdyń bergen daryny ulǵaıǵan saıyn, ony kórgen árbir kemshiligi bardyń júregi syǵylyp, tynysy tarylady. Kisiniń qýanyshyn kóre almaıdy. Jetistigi uıqysyn qashyryp, mazasyn alady. Saldarynan kóńilinde jasyryn ashý-yza týady. Kórealmaýshynyń ózegin órtegen ot, kisi jaqsylyǵynan aıyrylsa ǵana sónedi.
Ábý Huraıra (r.a.) rıýaıaty:
«Kórealmaýshylyqtan saq bolyńdar. Óıtkeni, kórealmaýshylyq adamnyń izgi-saýap amaldaryn ot (aǵash) otyndy jandyryp jibergendeı joq etedi» (Ábý Dáýit).
Omar ıbn Hattab (r.a.): «Kimniń Alla bergen bir nyǵmeti bolsa, oǵan bir kórealmaýshy ishtar tabylady. Tipti, min men aıyptan boıy taza adamǵa da tyrnaq astynan kir izdeýshi bireý tabylady...», - degen eken.
Baǵdat shaharynda bolǵan oqıǵa. Dosyna «bul qaladan kóship ketkim keledi» deıdi bir kisi. «Nege?»,- dese, «kórshi-qolań ylǵı ishtarlyq etedi. Kóre almaıdy»,- deıdi. Úıi qarapaıym, adam qyzyǵatyndaı eshbir buıymy da, maly da joq. Dosy ań-tań. Sonda mine qara da tur, dep kórshileri estıtindeı etip, daýsyn shyǵaryp: «Qosh bolyńdar! Musylmandar ámirshisi meni jáne pálenshe men túgensheni jazaǵa kesti»,-dep, qaladaǵy abyroıly eki-úsh kisiniń aty-jónin qosyp aıtady. Sonda, kórshisi: «Eı, ońbaǵan! Nege seni olarmen birge jazalaıdy?»,- degen kórinedi. Sonda kisi dosyna: «Kórdiń be, olar meniń yǵaı men syǵaı qatarynda jazalanýymnyń ózin qosh kórmeıdi»,- deıdi.
Harısa bın Nuǵman (r.a.) rıýaıat etedi:
– Úsh nárse meniń úmmetime jabysyp júredi: bal ashý, kórealmaýshylyq jáne jaman oı, - dedi Paıǵambar (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn). Sonda bireý:
– Ýa, Allanyń Elshisi! Ol jamandyqtardan qalaı qutylýǵa bolady? - dep surady. Paıǵambar (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Eger kórealmaýshylyq jasasań, Alladan keshirim sura. Jaman oı kelse, ony qazbalama. Bal ashyp qoısań (bilmestikpen), soǵan qaraı áreketińdi jasaı ber, - dep jaýap bergen eken» (Tabaranı).
Álı (r.a.): «Kórealmaýshyda – tynyshtyq joq, kúıgelekte – baýyr joq, minezi jamannyń – dosy joq», - degen eken.
Muǵaýııa (r.a.): «Barlyq adamnyń kóńilin taýyp, rıza ete alamyn. Tek kórelmaýshynyń kóńilin tappadym. Óıtkeni, onyń kóńili tek kisige berilgen nyǵmettiń ketýimen kónshıdi...», - degen eken.
Sahabalarynyń biri bir joldasyn jaqsy kóretinin aıtqan kezde Muhammed paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) «Bar da, jaqsy kóretinińdi ózine aıt» degen. Joldastarymyz týraly tek jaqsy sózder aıtatyn bolsaq, olar da bizge teris áreket jasamaıdy.
Tilimizdi ǵaıbattan saqtaý úshin eger bar bolsa qyzǵanysh aýrýyn anyqtap, ony emdeý joldaryn qarastyrý kerek. Bul emdeý isinde qanshalyqty tabysty bolsaq, ǵaıbat máselesinde de sonshalyqty oń nátıjege qol jetkizemiz. Rabbym barshamyzdy rýhanı keselderden saqtasyn!
SANSYZBAEV Qanat
