ISLAMDAǴY EŃBEK ETIP, ADAL TABYS TABÝDYŃ MAŃYZY
Adamzattyń damýy men ultaralyq mádenıettiń jáne órkenıettiń damýynyń eń basty qaǵıdalarynyń biri ári biregeıi – eńbek etý. Eńbek adamnyń ómirlik ustanymyn qalyptastyrýymen qatar qorshaǵan ortaǵa beıimdeý jáne tabıǵatpen baılanystyrýshy dáneker. Sondaı aq, jalpy adamnyń eńbeksiz órkendeýi men damýyn elestetý qıyn. Búginde eńbek adam ınstınktine aınalǵan, negizgi qozǵaýshy kúsh ekenin moıyndaýymyz kerek.
Mine, osy sebepten bolsa kerek, qazaqtar ulttyq tárbıede «Tiri jan tirshilik etedi» deıdi. Osy bir turaqty sóz tirkesinen keıin ómirdiń balamasy bolyp tabylatyn «tirshilik» sózin eńbek ári is-áreketti bildiretinine negizdeı alamyz. Osy tusta, biz ómirdiń shyndyǵynan qashqaqtamaıtyn, eki dúnıesin teń ustaı otyryp, bul dúnıedegi jaýapkershiligin tolyq oryndaýdy mindetteıtin din ol ıslam dini ekenine kóz jetkizemiz. Islam dini jalqaýlyq indetin joıý maqsatynda eńbekqorlyq pen kásipkerliktiń de bir ǵıbadat ekenin aıtady.
Buǵan qatysty qasıetti kitabymyz Quran Kárimniń «Juma» súresiniń 10-aıatynda musylmandardyń eńbek etýdi mindettegenin Alla bylaı dep jetkizgen: «Namaz ótelgen soń, jer júzine taralyńdar da Allanyń márhametinen nesibe izdeńder». Namazdan keıin eńbek etip, nesibemizdi izdeýdi osylaısha mindettegen. Sonymen qatar, Quran Kárimde barsha musylmandardy eńbek etýin mindetteıtin 400-ge jýyq aıattardy kezdestiremiz.
Allanyń bizge bergen nesibesin mańdaı termen eńbek etip jetýdi mindetteýiniń hıkmeti de ǵıbadat bolýynda. Álemderdiń jaratylýyna negiz bolǵan Paıǵambarymyz Muhammed (s.ǵ.s) bir hadısinde bul jaıynda: «Amaldardyń eń abzaly – adal kásip», – dep aıtty. Sebebi Alladan kelgen elshi bolsa da, barlyq paıǵambarlar óz rızyq-nesibesin tabý jolynda eńbek etkenine tarıh kýá. Al «Aýyrdyń ústimen, jeńildiń astymen» ter tókpesten, aldap-arbaý, túrli qýlyq-sumdyq joldarmen tapqan dúnıeniń jaqsylyǵy bolmasy belgili, sonymen birge, qamshynyń sabyndaı qysqa myna ǵumyrda mańdaı terin tógip, tirshiliktiń qamyn jasap, otbasyn baǵý da – qulshylyq. «Er dáýleti – eńbek» demekshi, musylman úshin ózin jáne otbasyn asyraý, adal eńbekpen nan tabýy – ǵıbadattyń bir túri.
Ata-babamyz keń baıtaq jerdi mura etip qaldyrdy. Alla Taǵala mańdaıymyzǵa asty men ústi baılyqqa toly jerdi jazǵan eken. Endigi kezek elimizdiń árbir azamatynyń qolynda. Talapty eńbekqor azamattarǵa bilim alý úshin kóptegen memlekettik baǵdarlamalar qarastyrylǵan. Sondyqtan árbir qoǵam múshesi bilim alyp, maman ıesi bolǵannan keıin basqa salaǵa ketpeı, sol salada adal jumys istep adamdarǵa bilimimen paıdasyn tıgizgen kezde ǵana memleketimizdiń bolashaǵy bıik bolmaq.
Jaratqannyń bizge bólip bergen bul ıgiligin elimizge tıimdi paıdalaný úshin qajetti mamandyqtardy ıgerip, eńbek etý kerek. Musylman degen tek meshitten shyqpaı qulshylyq jasaıtyn adam emes. Bir musylman dúnıe tirshiliginde de ózgemen terezesi teń bolý úshin eńbek etýi tıis. Memleketimizdiń áleýetin durys baǵdarlaı bilýimiz kerek. Stýdentterdiń jappaı sanaýly jáne shekteýli mamandyq aınalasyna shoǵyrlanýy eldi damytpaıdy. Jahandaný dáýirinde,ǵylymı ınnovatsııalyq bilimdi mengerip jáne aýyl sharýashylyq ónimderimizdi óz elimizde jasap shyǵarýǵa qaýqarymyz bar jáne óz jerimizdiń ónimin bútindep tipti, basqa elderge saýdalaý jolyn birizdendirýge talpynýym tıis. Osy úshin, «Sen de bir kirpish, dúnıege ketigin tap ta, bar, qalan!» dep Abaı atamyz aıtqandaı, Otanymyzdyń tıtteı bolsa da bir tetigin bútindeýge adal eńbegimizben atsalysýmyz qajet.
Qoryta kelgende, ár paıǵambar Alladan jetken dinı úkimdi aldymen ózderi múltiksiz iske asyratyn. Paıǵambarlardyń eń sońǵysy bolǵan Muhammed (s.ǵ.s): «Eshkim eshqashan óz tabysynan asqan qaıyrly rızyq jegen emes. Allanyń paıǵambary Dáýit te óz qol eńbeginiń jemisin jegen», – degen eken. Adam qadiri – eńbekpen keledi, ulttyń mártebesin kóteredi. Eńbegimiz ben adal asymyzǵa tııanaqty bolaıyq!
Qabdysalym Raqymqazy
Dinderdi zertteý ortalyǵynyń teolog maman
