Evreıdi musylman qylǵan ıddát merziminiń hıkmeti ne?
Islamda jesir qalǵan ne kúıeýimen ajyrasqan áıel ıddát merzimin ótkizip baryp qana kelesi kúıeýge tıe alady. Ol merzimdi ótkizbeı oǵan basqa kúıeýge turmysqa shyǵýǵa ruqsat joq. Bul jaıynda Quran Kárimdegi «Baqara» súresiniń 234-shi aıatynda: «Kúıeýi dúnıeden ótken jesir áıel tek tórt aı on kún ótkizip qana basqa kúıeýge turmysqa shyǵa alady», – dep jazylady. Al, eger kúıeýinen ajyrasqan bolsa, oǵan ıddát merzimi úsh etekkir ótkenshe. Osy sekildi kúıeýinen ajyrasqan, biraq aıaǵy aýyr áıelge ıddát merzimi bala dúnıege kelgenshe bolady.
Osy jerde «nege 4 aı 10 kún nemese 3 etekkir merzimi?» degen suraq týady. Munyń hıkmeti nede? Osy ýaqytqa deıin bul merzimdi musylmandar arasynan ǵylymı turǵydan zerttep, hıkmetin pash etken eshkim bolmady. Munyń hıkmetin evreı ultynan shyqqan amerıkalyq Embrıolog Robert Gıllham ashyp, ǵylymı jańalyǵyn jarııa etedi.Alaıda, ol óziniń sonsha ýaqytyn sarp etip, talaı jylǵy izdenispen tapqan jańalyǵyn Qurannyń betinen oqyp, Allanyń hıkmetin moıyndap, Islam dinin qabyldaıdy.
Albert Eınshteın ınstıtýtynyń ǵalymy Robert Gıllhamnyń zertteýine súıensek, áıel jynystyq qatynasqa túsken soń onyń boıynda erkektiń hromosamalyq «izi» qalady eken. Al, odan tolyq aıyǵý úshin Quranda kórsetilgendeı merzim qajet.
Demek, áıel kelesi kúıeýge shyǵý úshin boıyndaǵy aldyńǵy kúıeýinen qalǵan tektiń sarqynshaǵynan tolyqtaı tazarý kerek. Sonda ǵana ol kelesi kúıeýge sonyń balasyn týyp beredi. Áıtpese, birinshi kúıeýiniń urpaǵyn jalǵastyrýshy bolyp qala bermek. Buny ǵylymda «telegonııa» dep te ataıdy. Bul jańalyq osydan 150 jyl buryn ashylǵan kórinedi. Ǵalymdar jumysqa shydamdy asyl tuqymdy jylqy alý úshin jylqy men zebrany shaǵystyrǵan. Biraq, býdandastyrý nátıjesinen týǵan tólderdiń eshqaısynan tektiliktiń tulǵasyn kórmeıdi. Sondyqtan, bul tájirıbe oıdaǵydaı bolmaı, zertteý jabýly qazan jabýly kúıinde qalady. Arada biraz jyldar ótken soń, álgi shaǵystyrǵan jylqydan qara-ala qulyndar týyla bastaıdy. Biraq, ol kezde jylqynyń býaz bolýyna zebranyń eshqandaı qatysy joq edi. Osydan ǵalymdar zerbranyń «izi» urǵashynyń hromosomasynda saqtalyp qalǵanyn túsinedi. Keıin mundaı tájirıbeler kógershinderge de jasalady. It ósirýshiler de tekti ıttiń qanshyǵy kóshedegi qańǵyǵan ıtpen shatyssa, odan esh ýaqytta asyl tuqymdy ıt týmaıtynyn biledi.
Osyǵan uqsas mysaldar adam ómirinde de kezdesip jatady. Keshegi Keńes úkimeti kezinde ótip turatyn halyqaralyq festıvalderdiń «nátıjesi» telegonııa ǵylymyn taǵy bir aıqara etken edi. Qara násildi jigittermen «kóńildes» bolǵan orystyń qyzdary keıin orys erkekterge turmysqa shyǵyp, qap-qara balalardy dúnıege ákelgeni de biraz shý bolǵanyn bilemiz.
Endi, mine, amerıkalyq ǵalym ıddát merziminiń hıkmetine kóz jetkizedi. Onyń aıtýynsha, jynystyq qatynastan keıin áıeldiń boıynda qalǵan erkektiń tegi ár aı saıyn 25-30 paıyzǵa tazaryp otyrady. Osylaısha ol Quranda kórsetilgen 4 aı 10 kún merzimde tolyq tazaryp bitedi.
Ǵalym bul zertteýin AQSh-tyń musylmany kóp jáne musylmany joq eki aýdanynda júrgizgen. Sondaǵy kóz jetkizgeni – musylmandyqta shataǵy joq áıelderde ártúrli erkektik hromosoma kezdesken.
Robert Gıllham óziniń de áıeline zertteý jasaǵan. Sóıtse, óziniń qoınyndaǵy áıelinen de ár túrli erkektiń úsh túrli hromosomalyq «qoltańbasyn» tabylǵan. Iaǵnı, bul onyń kúıeýiniń kózine shóp salǵanyn aıǵaqtaıdy. Ǵalym bul zertteýi arqyly úsh balasynyń tek bireýi ǵana óziniń bıologııalyq balasy bolǵan degen qorytyndyǵa keledi.
Mine, Qurannyń syry osylaısha ózge ǵalymdardyń zertteýinen ashylýda. Qaıta aqıqatty moıyndap, qatarymyzǵa qosylyp jatqany qýantady. Sebebi, aqıqatty izdegen ǵalymdar úshin perishtelerdiń ózi qanattaryn jaıyp, muhıttaǵy mylqaý maqulyqqa deıin duǵa qylady emes pe?!
