Eshkimge baǵynbaıtyn «kýáger»
Aýylǵa jolym túsken saıyn kórshi-qolańdy túgendep shyǵamyn. Aramyzǵa úı túspegen kórshimiz bar, eri – aýzynan sózdi surap alatyn adam. Al, áıeli – ózine «antonım», sampyldap sóıleı beredi. Qashan kórseń, jaıdary júredi. Kósheniń, aýyldyń áńgimesin qoıyp, kórshi aýyldyń da, aýdan, qalanyń da jańalyǵyn sodan estımin. Tipti oblystaǵy sheneýnikterdiń oryntaǵy men mindetterine deıin óte jaqsy biledi. Kúıeýi men ekeýi qara taýdyń etegine kıiz úı tigip, maldyń sońynda nápaqasyn taýyp júr. Eki kúnniń birinde «taýdan keldik» dep otyrady.
Bir kúni jazǵy eńbek demalysymdy alyp, aýylǵa tarttym. Kórshi áıel úıge jeti shelpek tarata kelipti. Sol baıaǵy ańqyldap: «Qyz kelipti ǵoı. Amansyń ba? Qala qalaı? Kún kórip júrsiń be?» – dep, toqtaýsyz sóılep qaýyshty. Shelpegin alyp turyp: «Búgin beısenbi me edi, juma ma edi?» – deppin, demalysta kúndi umytyp. Oryndyqqa aqyryn jaıǵasty da: «Búgin ulymnyń qaıtqan kúni edi ǵoı», – dedi kúrsinip. Men onyń muńaıǵanyn alǵash ret kórdim. Iá, árdaıym qýanyp júretin adamnyń da kóńilinde bir kirbiń bolady eken. «E, jatqan jeri jaıly bolsyn, tıe bersin!» – dep, shelpeginen úzip aýyz tıdim de, shaı qoıdym.
Shaı qaınatym únsizdikten keıin kórshi áıel burynǵydaı emes, bólek áńgimeniń jibin aǵytty: «Kúıeýge aqylym kirer-kirmes kezde tıdim. Oń men solymdy ajyratyp bolmadym. Otbasylyq ómirdi qalaı bastasań, solaı bolady eken. Osy kúnde oılasam, tórt bala tapqannan keıin de aqylym kirińkiremepti. Besinshi ret taǵy kóterdim, jurttyń bári ala dorba arqalap ketken kez ǵoı. Onan eki ul, eki qyz bolǵan da ádemi kórindi, shalalyǵymnan shyǵar. Jup bolǵan jaqsy dedim, áıteýir sol boıyma bitken besinshini aldyrtyp tastadym. Esimdi jıǵan soń bir-aq bildim, ul eken. Ol kezde sonshalyq bir qylp etken sezim bolǵan joq, ómirimiz birqalypty ótip jatty. Balalar ósti, aldy mektep bitiretin jasqa jetti. Sóıtip júrgende eki ulym mingen mototsıkl aýdaryldy. Bes bala bolǵan. Barlyǵy din aman, tek meniń eki ulym es-tússiz jatty. Qudaıǵa jalbaryndym, biraq ol ekinshi ulymdy ózine qaıtaryp aldy. Bul – kezindegi meniń isime bergen jaýaby edi. Men Qudaıdyń bergen bir ulyn qoldan qaıtarǵanyma sol sátte baryp ókindim. Qazaq «keń bolsań, kem bolmaısyń» deıdi ǵoı, qarapaıym ǵana sóz sııaqty. Túk te mán bermeımiz. Shyn máninde men keń bolmaǵanymnan kem bolyp qaldym», – dedi, syrǵanaǵan jasyn súrtip. Oı qorytyp otyryp: «Ápke, sózińiz aýzyńyzda, kórdińiz ǵoı ózińiz de, munan bylaı shynymen de keń bolsańyz, Qudaı kem qylmaıdy. Shúkir deńizshi, bir ulyńyz aman ǵoı», – dedim jubatqan bolyp.
Jaqynda shesheme qońyraýlatyp: «Aýyl-el aman ba? Qandaı jańalyqtaryń bar?» – dep suradym. Daýysy jarqyn-jarqyn shyǵyp: «Áı, myna kórshimizdiń uly úılendi, súrlenip kete me dep sheshesi ýaıymdap júr edi. Teńin taýyp, shańyraǵy shattyqqa toldy. Al, kórshimizdiń qýanyshynda shek joq», – dedi. Sol "kerbez" kórshim kezige ketse: «Pálensheden qyz alam osy!» dep, bar daýsyn salyp meniń rýymdy aıtatyn. Jigit! Sózinde turyp, aqyry alypty, baqytty bolǵyr!
Súrinip baryp, sabaq alǵan sol áıeldiń baqytyna sonshalyq qýanǵanymdy bilseńiz ǵoı. Áne, kóńili kem bolmap edi, januıasy taǵy bir janǵa kóbeıdi.
…Kabınetti kilttep qoıyp istegen isine: «Eshkim kórmedi, bilmedi», – dep alaqanyn sıpap júr-á, talaıy. «Jasaǵan jaqsylyǵymdy bireýi bilmeıdi-aý!» dep kúpirlik qyldyq-á kóbimiz. Eshkimge satylmaıtyn, eshkimge baǵynbaıtyn «Kýágerdi» umytyp...
Aıdana Shotbaıqyzy
