Danyshpan dıplomat
Quran Kárim: «Biz seni álemderge meıirimnen ózge nárse etip jibermedik», - dep eki dúnıe sultanynyń paıǵambarlyq mindetiniń eń mańyzdy qyrynyń birin pash etýde. Aqıqatynda, ol barsha adamǵa meıirimdi jan. Shalys basqan qatelesýshige, ádepti bilmeıtin dórekige, kúná jasaǵan adamǵa da meıirimdi.
Raýfýr-rahım – jumsaq ta meıirimdi paıǵambar. Eńsesi túsken, ómirde óz jolyn tappaı adasqan, kúná batpaǵynan shyǵa almaı rýhanı daǵdarysqa ushyraǵan adamǵa kómek qolyn sozyp meıirimdilik tanytady. Tutanýǵa daıyn turǵan qoǵam ishindegi búlik órtin únemi parasattylyq hám danalyqpen óshire biletin danyshpan. Eki dúnıe sultany Muhammed (s.ǵ.s.) – meırimdilik pen janashyrlyq qaınar bulaǵy.
Ǵulama Álı Juma bylaı deıdi: «Alla elshisi (s.ǵ.s.) shıelenis pen qaqtyǵysty túbegeıli sheshýdiń sheberi edi. Sonymen qosa, Islam qoǵamyn shıelenis saldarynan da aman saqtap qalatyn. Qaqtyǵysqa sebep bolǵan jaıtty órshitpeı qoǵam múddesine ońtaıly sheshim qabyldaı otyryp, keleńsizdikti boldyrmaýdyń da jolyn qarastyratyn. Mundaı dana sheshimderdi Onyń (s.ǵ.s.) paıǵambarlyqtan aldyn jáne keıingi ǵıbratty ǵumyrynda kóre alasyz».
Al, Ibn Hısham bolsa: «Ábý Ýmaıa bın Muǵıra Quraıysh rýynyń eń jasy úlken aqsaqaly edi. Ol: «Ýa, Quraıysh rýy! Ózara tartysyp jatqan máselede Haram qaqpasynan birinshi kirgen adamdy tóreshi eteıik, - dedi. Barlyǵy kelise ketti. Qaqpadan birinshi bop Alla elshisi (s.ǵ.s.) kirip keldi. Jurt: «Ol – senimdi, rızamyz. Bul – Muhammed qoı», - desti. Ortalaryna kelgen Muhammedke bolǵan jaıtty aıtyp bergen kezde: «Maǵan bir shekpen berińizder», - dedi. Shekpendi tósep, ústine múbárak qoldarymen qara tasty qoıdy da: «Ár rý shekpenniń shetinen ustap, birge kóterińder», - dedi. Aqsaqaldan onyń aıtqanyndaı istedi. Qara tasty ornyna deıin alyp kelgen soń, óz qolymen ornyna qoıdy da, qurylys ary qaraı jalǵasty...», - dep jazady. Mine, bul Quraıysh jáne basqa da arabtar úshin qasıetti qara tasty ornyna qoıý oqıǵasy. Áýlet aqsaqaldary sheshimin tappaı turǵan túıitkildi máseleni áp-sátte dúıim jurtty razy etetindeı parasattylyq tanytty.
Osy oqıǵaǵa qatysty ǵulama Álı Juma: «Sanaly pikir men durys sheshim arqasynda Paıǵambar (s.ǵ.s.) Mekke qabılalary arasyndaǵy qaqtyǵysty túp tamyrymen joıdy. Ári barshasynyń da kóńilinen shyǵa bildi. Sonymen birge, eli men jurtyn qarýly qaqtyǵystan aman alyp qaldy», - dep jazady.
Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) kúndelikti san-qıly jumystary bolsa-daǵy qınalǵan janǵa járdem etýdi umytpaıtyn. Qıynshylyqqa tap bolǵan adamnyń kómek surap kelýin kútip otyrmaıtyn. Estigen boıda adamnyń janynan tabyla ketetin. Aýyryp jatqan naýqastyń kóńilin suraý, bala-shaǵasyna nan taýyp bere almaı otyrǵan adamǵa kómek berý, qara jamylyp otyrǵan otbasyǵa kóńil aıtýdy úmbetine súnnet etti. Ol óziniń múbárak sózderinde: «Musylmannyń musylmanda bes aqysy bar: Sálemine jaýap berý, naýqastyń kóńilin suraý, janazaǵa barý, shaqyrǵan jerden qalmaý jáne túshkirgen adamǵa «ıarhamýkalla» dep aıtý», - degen.
Rasynda, búgingi qoǵam osy súnnet amaldardy shynaıy yqylaspen jasaı bilse, adamdar arasyndaǵy kóptegen túsinispeýshilikter oń sheshimin tabar edi.
