Bulardyń boıynda nendeı shıpa baryn bilesiz be?

Jemis-jıdekterde de, kókónister de dárýmenderge, shıpalyq qasıetke, azyq–túliktik qundylyqtarǵa óte baı ekeni ejelden belgili. Biraq, kúndelikti ómirimizde tómendegi kókenis pen jemisterdiń mynadaı shıpalary baryn barlyǵymyz bile bermeımiz. 

Asqabaq

1. Apıyn ýyn qaıtarý úshin onyń etin janshyp, sýyn syǵyp alǵannan keıin, ýlanǵan adamǵa tıisti mólsherde ishkizedi.  
2. Otqa nemese qaınaǵan sýǵa kúıip jaraqattanǵanda, asqabaq etin janshyp (tazalyǵyna kóńil bólińiz), jaraǵa tańady.  
3. Ókpege shyǵý shyqqanda, asqabaqqa 250 g sıyr etin qosyp, sýǵa pisirip, tamaq ornyna jeıdi. Maı men tuz qospaıdy.  
4. Qurtty túsirý úshin ishki asqabaq etinen eresekterge 500 g, balalarǵa 350 g jegizedi, 2 saǵattan soń ish aıdaıtyn dári ishkizedi, sonda qurt túsedi. Dárini 2-3 kún ishedi.  
5. Taspa, sazan qurttardy túsiredi.  
6. Kókjótelge em bolady.  
7. Tuqymynyń 1 kelisin sýǵa qaınatyp, gemoroıdy kúnine 2 ret býlaıdy.  
8. Balalardyń jutqynshaǵy aýyrǵanda emge qoldanady.  
9. Júrek álsizdiginen júdegenge shıpa.  
10. Bosanǵannan keıin analardyń omyraý súti azaıǵanda qabyǵy men ishki tuqymyn dárige orap qaınaǵan sýmen ishedi.

Alma

Adamdardyń tamaqqa qoldanatyn jemisteriniń 4/5 – bóligi – almalar. Ony ejelden em-dámdik taǵam retinde jáne as qorytýy buzylýyn retteıtin amal retinde qoldanǵan. Dárýmen jetispegende, bezgekke qarsy da jegen. Alma tánge kúsh berip, aǵzanyń ártúrli aýrýlarmen kúresýine kómektesedi. Syrqatqa shaldyqqandarǵa da, saý adamdarǵa da almany jeý paıdaly.

Almurt

Onyń shyryny nesepti aıdaý úshin óte paıdaly. Almurt shyrynyn qýyqqa tas baılanǵanda da ishedi. Almurttyń shyryny men tundyrmasy neseptiń bólinýin kúsheıtip qana qoımaı, túsin de ashyp, bakterııalardy joıýǵa áser etedi. Onyń azyqtyq, shıpalyq qasıeti mol. Almaǵa qaraǵanda almurtta jasýyq mólsheri kóbirek, sol sebepti tánge baıaý sińedi.