Balanyń oqýǵa degen jalqaýlyǵyn qalaı joıamyz?
Balalar ata-analarynyń jáne mektepte berilgen tapsyrmalardy únemi tııanaqty etip oryndaı bermeıdi. Keıde bos otyrǵan balańyzǵa bir isti birneshe ret eskertý arqyly áreń istetesiz. Mundaı enjarlyqqa túsinistikpen qaraý kerek.
JALQAÝLYQTYŃ SEBEPTERI
Mańyzdy tapsyrmany oryndaǵysy kelmegen balaǵa ursa jónelmeı, onyń ne úshin bulaı istep turǵanyn anyqtap alǵan jón.
• Jeke basynyń jáne mineziniń ereksheligi. Keıbir balalar osy erekshelikterine baılanysty únemi baıaý ári armanshyl bolyp keledi. Olarǵa oılaryn tez jınaqtap, shuǵyl nárseler isteý qıynǵa soǵady.
• Qyzyǵýshylyqtyń joǵalýy. Múmkin bala densaýlyńyna baılanysty bir taqyrypty ótkizip alǵan bolar nemese jyl aıaǵyna taman sharshap, oqýǵa degen yntasy joǵalyp ketken shyǵar.
• Muǵalimine renjý. Muǵalimniń búkil synyptyń aldynda balaǵa sabaǵyna nemese tártibine qatysty eskertý aıtýynyń ózi balanyń eshnárse istemeı qoıýyna jetkilikti.
• Ata-anasy tarapynan qatty qysym kórý. Úıdegiler oqýshydan tek úzdik baǵalardy kútedi. Biraq ol qatty sharshap, ondaı bıikten kórine almaı qalýy múmkin. Bálkim sol sebepti ımmýnıtettiń álsireý belgileri paıda bolǵan shyǵar.
• Josparlaı almaý. Bala kóńildi nárselerge (oıyndar nemese teledıdar) kóbirek kóńil bóledi. Al, sabaqqa kúshi de, ýaqyty da qalmaıdy.
JALQAÝLYQTAN QALAI QUTYLÝǴA BOLADY?
Tek tájirıbesi bar ata-ana ǵana bul máseleni sheshe alady. Óıtkeni olar da mektepke, tipti basqa oqý oryndaryna da baryp, bilim alǵan. Olar da talaı ret bárine qol silteı salǵysy kelgen.
1) Eger balanyń minezi sondaı bolsa, enjar balaǵa áser etýdiń ádisteri týraly psıhologtan keńes alǵan jón. Zeıindi shoǵyrlandyrýdy jáne tózimdilikti arttyratyn ártúrli ádistemeler bolady.
2) Oqýshynyń pán boıynsha qıyndyqtaryna kómektesý. Baǵany túzeý úshin muǵalimmen sóılesip, qosymsha tapsyrmalar alýǵa týra kelýi múmkin. Basqa balalardy qýyp jetý úshin birneshe jeke sabaqtar alýǵa da bolady.
3) Úı jaǵdaıynda muǵalimmen janjaldasýǵa alyp kelgen jaǵdaıdy talqylaý kerek. Máseleni sheshýdiń amalyn taýyp, muǵalimmen nemese synyp jetekshisimen sóılesý qajet. Eki tarapty da renjitpeıtindeı mámilege kelý kerek.
4) Balanyń densaýlyǵyna nazar aýdarǵan jón. Qatty sharshaý aýyr syrqatqa alyp kelýi múmkin. «Tórttik» pen «úshtik» úshin balany ursýdyń qajeti joq. Bul sonshalyqty nashar baǵalar emes. Áıtpese ata-analary balanyń boıynda «úzdik oqýshy sındromyn» qalyptastyrýy múmkin. Onda bala únemi eńbeginiń joǵary baǵalanǵanyn kútip, eger qalaǵanyna qol jetkize almasa kúızeliske túsip ketedi.
5) Balańyzdyń kúnin qalaı ótkizgeni, qandaı qyzyqty nárse bilgeni týraly qyzyǵýshylyq tanytyńyz. Eger balańyzdyń kúndeligin aptasyna bir ret nemese odan da az tekseretin bolsańyz, balańyzdyń jaqsy oqýǵa degen talpynysy da bolmaıdy.
6) Balańyzǵa birinshi synyptan bastap bos ýaqytyn josparlaýdy úıretińiz. Áýeli kesteni birge jasańyz. Keıin ol soǵan daǵdylanyp, bárin ózi atqara alatyn bolady. Eseıe kele eshqandaı josparlaýsyz-aq bos ýaqytyn qalaı paıdalanýǵa bolatynyn kórsetetin jaýapkershilik sezimi artady.
Balańyz qınalǵan sátte eńsesin túsirmeý úshin oǵan únemi qoldaý kórsetińiz. Ol mekteptegi biliminiń ata-anasy úshin de qyzyqty ekenin bilýi kerek. Bul tek baǵaǵa ǵana qatysty emes. Áke men ana barlyq qıyn máseleni sheshe alady, olardan qashan da keńes suraýǵa bolady.
