Bala tárbıesinde neden qatelesemiz?
Qazirgi tańda bala men ata-ana arasyndaǵy qarym-qatynas mańyzdy máselelerdiń birine aınaldy. Mysaly, bala men ata-ana arasyndaǵy túsinispeýshilik túrli ókinishti jaǵdaılarǵa ákelip soqtyrýda. Qazaqstan jasóspirimder arasyndaǵy sýıtsıd turǵysynan Ortalyq Azııa boıynsha kósh bastap tur eken. Alla saqtasyn! Munyń basty sebebi árıne, ata-ananyń balaǵa durys tárbıe bere almaýy nemese balamen durys mámile qura almaýynda jatqanyn túsiný qajet. Sondyqtan máseleni durys qolǵa alý úshin ata-ana qaýymy eń áýeli balaǵa qalaı mámile jasaý kerektigin meńgergeni abzal.
Endeshe, munyń ádis-tásilin qaıdan tabamyz? Kimdi úlgi tutamyz?
Árıne, musylman qaýymy úshin bizge taptyrmas úlgi bolarlyq uly tulǵa Paıǵambarymyz (ﷺ) jáne onyń ónegeli ómiri. Ol biz úshin qashanda qymbat qazyna. Onyń bala tárbıesindegi pedagogıkalyq ádis-tásili jáne rýhanı qundylyǵy barsha úmbetke tamasha úlgi bolyp qala bermek.
Sonymen, Paıǵambarymyzdyń (ﷺ) balalarǵa degen mámilesin dos-sahabalarynyń aýzynan tyńdap kórelik.
Ánás ıbn Málik (r.a.) bylaı dep jetkizedi: «Alla Elshisi balalarǵa óte meıirimdi bolatyn. Ol (ﷺ) nemereleri Hasan men Hýseınge: «Bul ekeýi dúnıedegi meniń eki raıhanym», – deıtin».
Sahaba Ýsama ıbn Záıd (r.a.) bolsa: «Alla Elshisi meni bir tizesine nemeresi Álıdiń balasy Hasandy ekinshi tizesine otyrǵyzyp, ekeýmizdi birdeı baýyryna basyp bylaı deıtin: «Ýa, Rabbym! Bularǵa raqymshyl bol. Men bularǵa sheksiz meıirimdimin».
Rasynda, Paıǵambarymyz (ﷺ) óz súıispenshiligi men meıirim-shapaǵatyn tógip turatyn. Sonymen qatar, tek óziniń nemerelerine ǵana emes, búkil balalarǵa qamqor edi. Ózi de bul jóninde: «Kishkentaılarǵa meıirim kórsetpegen bizden emes, (ıaǵnı meniń úmmetimnen emes)» degen bolatyn.[1]
Sondaı-aq, Paıǵambarymyz (ﷺ) eshqashan qyz bala nemese ul bala dep ekeýiniń arasyn bólip jarmaǵan. Ata-analardy jáne úlkenderdi árqashan balalarǵa kishipeıildilik jasap, túsinistikpen qaraýǵa shaqyryp otyrǵan.
Kóptegen ana sahabalar da Paıǵambarymyzdyń (ﷺ) balalardy qushaqtap, betterinen súıetinin jáne olarǵa sálem berip, kóligine mingizip alatynyn aıtady. Tipti, balalar naýqastanyp qalsa, kóńilderin surap, olarmen qaljyńdasyp, oınap, keıde ıyǵyna mingizip esh ýaqyt uryspaıdy eken. Kerek deseńiz, balalardy súıgisi kelip qushaǵyna alǵanda, ústine dáretin buzsa da ashýlanbaı, basqalardy da bul úshin ursyp-zekimeýge úgitteıtin.
Iýsýf ıbn Abdýlla ıbn Sálam (r.a.) degen sahaba: «Alla Elshisi (ﷺ) maǵan Iýsýf dep at qoıyp, qushaǵyna alyp, basymdy sıpady», – deıdi.
Abdýlla ıbn Jaǵfar (r.a.): «Paıǵambarymyz (ﷺ) sapardan qaıtqan ýaqytynda men Hasan nemese Hýseıinmen birge ony qarsy alýǵa shyǵatynmyn. Qaısysymyz oǵan birinshi jetsek, sony aldyna kóterip, keıin kelgenderdi arqasyna mingizetin. Mádınaǵa deıin osylaısha keletinbiz», – deıdi.
Ábý Hýraıra (r.a.) Aqra ıbn Habıstiń Paıǵambarymyz (ﷺ) nemerelerin súıip jatqanyn kórip: «Meniń on balam bar. Biraq bireýin de súıgen emespin», – degen sózine Paıǵambarymyzdyń (ﷺ): «Meıirim jasamaǵanǵa meıirim kórsetilmeıdi», – dep jaýap qaıyrǵanyn jetkizgen.
Al, búgingi kúni ata-ana men perzent arasyndaǵy qatynastyń óz deńgeıinde iske aspaýy, ardaqty Paıǵambarymyzdyń (ﷺ) jasap ketken osyndaı is-áreketterinen úlgi ala almaı júrgenimizdiń bir aınasy. Biz qashan Paıǵambarymyzdyń (ﷺ) keremet minez-qulqyn boıymyzǵa sińirip onyń izgi jolyn jalǵastyrsaq, óz otbasymyzdyń naǵyz baqytyn tapqan bolar edik.
Baqytjan Ótkelbaev
