ASQAZAN NEGE KÚLLI QALAÝLARDYŃ ANASY?
Jylda «Bıyl óz-ózimdi qolǵa alyp, Ramazandy jaqsylap turyp ótkizeıinshi» dep, Ramazan bitken soń óz-ózińe kóńiliń tolmaı, aldyn-ala quryp alǵan josparyń júzege aspaı, salyń sýǵa ketip, ókinishte qalatyn sezim sizderde de bola ma?
Bile-bilseńiz, bul sezimderdiń barlyǵy asqazanǵa ıe bola almaı qalǵannan týyndaıdy. Kúni boıy ash júrgenimizdi qaıteıik, arasy bir-birine jaqyn aýyzashar men sáresinde kúni boıy jemegen tamaqtyń normasynan eki ese asyra asap alamyz da, uıqy basqannan, qulshylyqqa qulqyń soqpaı, minájatyńnan da lázzat qashady.
Negizinen, orazanyń hıkmeti – kúlli nápsilik qalaýlardyń oshaǵy bolǵan asqazanymyzdy astan bosatyp, qulshylyq-ǵıbadattyń lázzatyn sezinip, ashtyqta jasyrynǵan hıkmet qazynasyn taýyp, táýbemenen júregimizdegi kúnániń kirin jýyp, ıman nurymyzdy bir jarqyratyp alý emes pe edi?
Imam Ǵazalı: «Asqazan – nápsilik qalaýlardyń qaınar kózi. Asqazannyń qalaýy – adamdaǵy qalaýlardyń eń qýattysy. Óıtkeni, Hazireti Adam da osy qalaýdyń sebebinen tyıym salynǵan aǵashtyń jemisinen dám tatyp, jánnattan shyǵarylǵan», – deıdi.
Demek, adam boıyndaǵy barlyq nápsilik qalaýlardy túrtpekteıtin – osy asqazan eken.
Ol qalaı deseńiz, Imam Ǵazalı bylaı deıdi:
«Asqazan asqa tolǵanda adamdaǵy sháhýat sezimderi áreketke kóship, úılenýge degen qalaý paıda bolady.
Úılený úshin de mal-múlik pen aqsha qajet. Úılengisi keletin jan dúnıe men aqsha jınaýǵa kirisedi. Osylaısha adamda dúnıege degen qumarlyq arta túsedi.
Mal-múlik ıesi bolý úshin de bir qyzmet pen mansapqa ıe bolýy kerek. Adamnyń ataqqumarlyǵy men mansapqurmalyǵy osydan bastalady.
Adam mansapqa qol jetkizgen soń, endi sol mansabyn qorǵaý úshin ózgelermen básekelesip, taıtalasqa túsedi. Bunyń nátıjesinde adamda qyzǵanshaqtyq, qyńyrlyq, qasarysýshylyq, dushpandyq, qastyq jáne kózboıashylyq pen rııaqorlyq sekildi minezder paıda bolady.
Endeshe, asqazandy qajetten tys asqa toltyrý men haram as jeý – barlyq kúnányń basy.
Al ony baqylaýda ustap, az ári adal as jeý bolsa, barlyq jaqsylyqtyń kózi».
Ramazan aldyndaǵy Imam Ǵazalıden «tuzdyq» osy bolsyn.
Saltan SAIRANULY
