ALLA MEN PENDENIŃ ARASYNDAǴY MAHABBAT
Islam dininde mahabbattyń, súıispenshiliktiń alar orny erekshe. Alla men pendeniń arasyndaǵy mahabbattan bastalyp, ata-anaǵa mahabbat, Otanǵa degen mahabbat, óz perzentterińe degen mahabbat, erli-zaıyptylar arasyndaǵy mahabbat, dostardyń arasyndaǵy mahabbat, izgilik, jaqsylyqqa degen mahabbat dep kete beredi. Bul aıtylǵandar Qurannan bastaý alyp, Paıǵambar (s.ǵ.s.) hadısterimen qýattalady. Mahabbattyń tóresi – Allaǵa degen mahabbat. Sebebi, adamdar ózgerýi múmkin. Búgin jaqsy kórip turǵanymyzǵa erteń birnárse úshin renjýimiz múmkin. Dál solaı, búgin bizdi jaqsy kórip turǵan bireý erteń jek kórýi de múmkin. Al, «Alla ózgermes, adamzat kúnde ózgerer», - dep Abaı atamyz aıtqandaı, Alla esh ózgermek emes.
Allanyń pendelerine degen mahabbaty da esh ózgermeıdi. Áýel basta Alla Taǵala Adam atany jaratqanda, ony maqtap, erekshe qurmet kórsetip, búkil perishte ataýlyny oǵan bas ıgizgen. Endeshe, Allaǵa degen mahabbat, Allanyń súıispenshiline ıe bolýǵa degen talpynys ta esh ózgermeýi kerek. Endi, Quranda osy Alla men pendeniń arasyndaǵy mahabbat jaıly ne aıtylǵan eken, soǵan toqtalsaq.
Allaǵa mahabbat. Kim Allany jaqsy kóredi, Alla kimderdi jaqsy kóredi?! Allany jaqsy kóretinder – Oǵan shynaıy ıman keltirgen múmin pendeleri. Bul jaıynda «Adamdardyń arasynda (bar álemniń ıesi) Allaǵa ortaq qosyp, olardy Allany jaqsy kórgendeı jaqsy kóretinder bar. Alaıda, Allaǵa ıman keltirgen múminderdiń Allaǵa degen mahabbaty olardikinen áldeqaıda kúshti», - dep, musylman adamnyń Allaǵa degen mahabbatynyń bárinen joǵary ekendigin aıtady (Baqara súresi, 165 aıat).
Al, Alla kimderdi jaqsy kóredi desek, ol jaıynda kóptegen aıattar kelgen. Solarǵa kezek bereıik:
«Alla jolynda dúnıe múlikterińdi jumsańdar! Daıyndyqsyz, ázirliksiz bolyp, ózderińdi qaýipke tikpeńder! Jaqsylyq jasańdar, mindetterińdi tıaınaqty oryndańdar! Alla jaqsylyq jasaýshylardy, mindetterin tolyq oryndaıtyndardy jaqsy kóredi» (Baqara súresi, 195 aıat).
«Alla (kúná jasap qoısa, ókinip) táýbe etip, Allaǵa qaıtýshylardy, kúnálardan boıyn taza ustaıtyndardy (ekinshi bir maǵynasy dáret alyp tazalanýshylardy) jaqsy kóredi» (Baqara súresi, 222 aıat).
«Kimde-kim sózinde turyp, amanatqa adal bolsa, Allanyń degenimen júrse, Alla osyndaı taqýalardy jaqsy kóredi» (Álı Imran súresi, 76 aıat).
«Alla sabyrly, qıyndyqqa tózimdi, moıymaıtyn shydamdy jandardy jaqsy kóredi» (Álı Imran súresi, 146 aıat).
«Bir iske naqty bel býsań, Allaǵa táýekel et! Alla táýekel etýshilerdi jaqsy kóredi» (Álı Imran súresi, 159 aıat).
«Olarǵa keshir, teris qylyqtaryn kóńilińe alma! Alla keshirimdilerdi jaqsy kóredi» (Máıdá súresi, 13 aıat).
«Alla ádilderdi jaqsy kóredi» (Máıdá súresi, 42 aıat; Hýjýrat súresi, 9 aıat; Mýmtahana súresi, 8 aıat).
«Alla sózinde turatyndardy jaqsy kóredi» (Táýbe súresi 4 aıat, 7 aıat).
«Alla tazalanýshylardy jaqsy kóredi» (Táýbe súresi 108 aıat).
Quranda, sondaı-aq, Allanyń kimderdi, ne nárselerdi súımeıtindigi jaıly da kóptegen aıattarda aıtylǵan:
«Alla shekten shyǵýshylardy (ıaǵnı, kez kelgen nárseniń sheginen shyǵýshylardy) jaqsy kórmeıdi» (Baqara súresi, 190 aıat; Máıdá súresi, 87 aıat).
«Alla buzǵynshylyqty, búldirgini, buzǵynshylyq jasap, búldirýshilerdi jaqsy kórmeıdi» (Baqara súresi, 205 aıat; Máıdá súresi 64 aıat; Qasas súresi 77 aıat).
«Alla ósimdi (protsentti) saýda-sattyq sekildi adal dúnıe», - dep qasarysqan kúnáhar kápirdi jaqsy kórmeıdi (Baqara súresi, 276 aıat).
«Alla (ádiletsiz) zalymdardy jaqsy kórmeıdi» (Álı Imran 57 aıat, 140 aıat; Shýra súresi 40 aıat).
«Alla maqtanshaq, tákapparlardy súımeıdi» (Nısa súresi 36 aıat; Luqman súresi 18 aıat; Hadıd súresi 23 aıat).
«Alla qııanatshyl, opasyz, kúná jasaýda shekten shyqqandardy jaqsy kórmeıdi» (Nısa súresi 107 aıat; Ánfál súresi, 58 aıat).
«Alla jaman sózdiń jarııalanyp ashyq sóılenýin jaqsy kórmeıdi. Biraq, jazyqsyz japa shegip, zulymdyqqa ushyraǵan jannyń ashynǵannan aıtqan sóziniń jóni bólek» (Nısa súresi 148 aıat).
«Alla ysyrap etýshilerdi jaqsy kórmeıdi» (Ánǵam súresi 141 aıat; Aǵraf súresi 31 aıat).
Alla Taǵala qasıetti Quranynda osyndaı Ózi súıetin jáne súımeıtin nárselerdi baıandaı kele, pendelerine Óziniń mahabbatyna jetkizetin tóte joldy bylaı kórsetedi: «Ýa, Muhammed! Olarǵa bylaı aıt: «Eger Allany shyn jaqsy kóretin bolsańdar, meniń (Muhammed paıǵambardyń) sońymnan erińder, meni úlgi tutyńdar! Sonda, Alla da senderdi jaqsy kórip, jasaǵan qatelikterińdi keshiredi. Alla asa meıirimdi, óte keshirimdi» (Álı Imran súresi, 31 aıat).
Joǵaryda baıandalǵan aıattarǵa zer salyp, jaqsylaryn úırenip, jaman degeninen jırene bilsek, rýhanı kemeldikke jetýdiń birden bir joly osy ekeni aıdan anyq.
Nııazov Erjan Isahanuly
Nur-Sultan qalasy dinderdi zertteý ortalyǵynyń teolog mamany
