Aǵymdardan saq bolaıyq
Alla elshisi (s.ǵ.s.) adamzatqa eki dúnıe baqytyna jeteleıtin ashyq joldy kórsetti. Bul joldyń basqalardan ereksheligi - adamzattyń barsha qundylyqtaryn qamtýynda. Sol qundylyq pen ıgi amaldyń oryndalýy qoǵamnyń yntymaǵy men tynysh bolýyna tikeleı baılanysty. Hadısterge nazar salsaq, Alla elshisi (s.ǵ.s.) bizderdi bólinýden, aýyzbirshilikke syzat túsirýden saqtandyrǵan. Mysaly, ımam Buharıdiń jınaǵynda: «Musylman jamaǵatymen, olardyń ımamymen birge bolyńdar. Aqıqat jolynan taıyp ketken aǵymdardan saq bolyńdar. Tipti aǵash tamyryn shaınap júrip dúnıeden ótip ketseńder de», dep eskertýi jaıdan jaı emes. Demek, hadısten búkil aǵymdardan alys bolýdyń mańyzdylyǵyn túsinemiz.
Musylman adam árdaıym kópshil, qoǵam múddesin qashan da jeke basynyń paıdasynan joǵary qoıa bilýi kerek. Kópshilik pikirimen sanasyp, qoǵamnan bólinbeý onyń basty baǵytynyń biri bolmaq.
Musylman qoǵamynan ajyrap, alasuryp óz ornyn taba almaı júrgen álgi aǵymdarǵa nazar salsaq, olardyń san jaǵynan azdyǵyn kórýge bolady. Bul birinshi másele. Ekinshiden, olar ózderin aqıqat jolyndamyz dep urandatyp qana qoımaı, qalǵan musylman jamaǵatyn adasýshylyqpen aıyptaýda. Asylynda olardy osy is-áreketinen-aq, tanyp bilýge bolady. Olar yqylym zamannan sharıǵat qaǵıdalarymen sińisip ketken ata-baba saltyn mansuqtaıdy. «Ańqaý elge aramza molda» degendeı, tipti keıde jergilikti jerde moıyndalǵan mazhabtardyń atyn jamylyp, ózderin sol mazhabtyń janashyry retinde kórsetip, óz maqsattaryn júzege asyryp jatady. Olar qaı jerde qandaı da bir top nemese aǵym jamandalyp jatsa, qosylyp jamandap ta kete berýi múmkin.
Aǵymdarǵa at qoıý bilim men taqýalyq, danalyq pen kóregendilikpen tanylǵan ǵulamalar tarapynan júzege asady. Biraq sol ataýdy atalmysh aǵym ókilderi moıyndamaı joqqa shyǵaryp jatýy da múmkin. Muǵtazıla aǵymyna alǵashqy ataýdy Hasan Basrı qoıdy. Keı derekterde Alla elshisi (s.ǵ.s.) harıjıtterge ataýdy ózi bergen degen rıýaıat bar. Aǵymdar óz kórinisteriniń ereksheligimen, basshylarynyń atymen, keń taraǵan jer ataýymen nemese aqıda jaǵynyń ereksheligimen atalyp jatady. Bul jaıtty esten shyǵarmaýymyz kerek. Keıbir aǵymdardyń jasaǵan amaldary men senimi ahli súnnet mektebine bir taban jaqyn bolýy da múmkin. Keıde Hanafı mázhaby ǵulamalarynan tálim alǵan shákirt basqa bir aǵymnyń negizin qalaýshylardyń birine aınalyp qalýy da bek múmkin. Keıde ustazynyń bilimi men taqýalyǵy qanshalyqty joǵary deńgeıde bolǵanymen, shákirtiniń qoǵamnan oryn ala almaýy, onyń kópshilik ustanǵan baǵyttan ajyralyp turýy jańa bir aǵymnyń jeteginen ustap ketýine sebep bolady.
Musylman adam árdaıym jergilikti basshyǵa boıusynýmen qatar kópshilik múddesin birinshi orynǵa qoıýymen erekshelenip turady. Adasqan aǵymǵa qosylýdy qoǵam quptamaı, zań jaǵynan qylmys dep baǵa berip jatsa, ondaı aǵymdardan boıymyzdy aýlaq ustaýmyz kerek. Bul bizdiń musylmandyq boryshymyz bolmaq.
