ADAM ÓMIRINIŃ KEZEŃDERI

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ لَمْ يُرَدَّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ. (ك)

Ibn Abbastan (r.a.) rıýaıat bolǵan, ol bylaı degen: “Quran kárimdi (úırenip) oqyǵan adamnyń árzálı ómirge (ómirdiń eń tómengi, basqalarǵa muqtaj bolý satysyna) keri qaıtýy múmkin emes.” (Hakım, ál-Mústádrak)

Adam ómiri tórt satydan turady. 

Birinshisi: Ósip-jetilý satysy, týǵannan otyz úsh jasqa deıingi aralyq. Bul kezeń balalyq jáne jastyq shaq. 

Ekinshisi: Turaqtaý satysy; otyz úshten qyryqqa deıingi kezeń. Bul kúshtiń meılinshe tolysqan, aqyldyń kemeldengen satysy. 

Úshinshisi: Kemel (bolyp-tolý) satysy, qyryqtan alpys jasqa deıingi aralyq. Al rasynda bir hadıste bylaı deıdi: “Qyryq jasqa kelip qaıyry/jaqsylyǵy jamandyǵynan basym túspegen adam jahannamǵa daıyndalsyn”. Bul kezeńde adamnyń kúsh-qýaty kemı bastaıdy. Biraq bul barynsha aıqyn bolmaıdy.

Tórtinshisi: Qarttyq jáne quldyraý shaǵy, alpys jasta bastalyp ólgenge deıingi aralyq. Bul kezeńde adam bádeni álsirep, boldyra bastaıdy. Ólim qorqynyshy kúsheıedi.

Álıden (k.ý.) jetken bir rıýaıatta jetpis bes jasta «árzálı ómir» bastalady. «Árzálı ómir» adamnyń bala kúngideı ne aıtyp, ne istegenin bilmeıtin kúıge túsýi. Kez kelgen ondaı kúıge jetýi múmkin. Paıǵambarymyz (s.a.ý.) «árzálı ómirden» Allaǵa syıynǵan. 

Dinine uqypty, Quran kárim oqýynan jáne sharıǵat iliminen qol úzbegen adamnyń árzálı ómiri bolmaıtyny rıýaıat bolǵan. Olaı ómir súrgen adamnyń ómiri uzarǵan saıyn jaqsylyǵy arta túsetindikten, olardyń arasynda aljyǵany óte sırek ushyrasatyny aıdaı aqıqat. 

Iahııa ıbn Mýaz (rah.) bylaı deıdi: “Seniń ómiriń aqyret ómirimen salystyrǵanda, alǵan bir tynysyńmen teń. Ony bosqa jiberseń, máńgilik qaıǵy-sherge ushyraısyń”.

Hıkmetti bir kisi bylaı degen: “Muhammedtiń (s.a.ý.) úmmetiniń ómiri (aldyńǵy úmmetterge qaraǵanda) qysqa. Alaıda qoldaýshylary, shapaǵatshylary kóp. Olar burynǵy úmmetterdiń uzaq ýaqytta qol jetkize almaǵan rýhanı dárejelerge az ýaqytta jetedi. Bul Alla Taǵalanyń eń zor izgiligi”.