ABAIDYŃ QYZY ÝASILANYŃ ǴIBRATQA TOLY ESTELIGI
Jigitek deıtin elde Qoramjan deıtin kisi boldy. Qoramjan tilge sheshen, aıtqysh kisi eken. Ózi kedeı edi, urlyq isteıdi eken. Bir kúni ákem Qoramjandy shaqyrtyp aldy. Qoramjan sálem berip, kirip keldi. Úıde kisi kóp boldy.
– Abaı aǵa, siz shaqyrǵan soń keldim, – dedi Qoramjan.
Ákem Qoramjanǵa qadala qarap qaldy, úıdegiler de Qoramjanǵa qarady. Azdan soń ákem:
– Senen bir nárse suraıyn dep shaqyrdym. Beresiń be? – dedi.
Abyrjyp qalǵan Qoramjan:
– Alyńyz, alyńyz, – deı berdi.
«Jalǵyz atynan basqa túgi joq Qoramjannan ne suraıdy eken?» dep basqalar tańyrqaǵandaı boldy. Ákem Qoramjannan kózin aıyrmaı qarap otyrdy da:
– Maǵan urlyǵyńdy bershi, – dedi. Qoramjan tómen qarap ketti de:
– Joqshylyqtan ǵoı, Abaı aǵa. Ashtan ólip, kóshten qalmaspyn, – dedi.
– Oı, shirkin, osy elde senen basqa kedeı joq pa? Sol kedeılerdiń bári birdeı ury ma? Onan da bala kúnnen alǵan tárbıe, úlgim edi deseńshi. Kázir osy aýyldan úsh-tórt túıe al da, úıińdi kóshirip kel. Urlyqqa qosh aıtysyp kel! – dedi.
Sol kúni Qoramjan kóship keldi. Ol urlyqty múldem qoıdy da, el sózine aralasyp, qabyrǵaly, ınabatty adam bolyp ketti. Ákem Qoramjandy talaı-talaı daýǵa, el arasynyń bitimine jumsady. Bizdiń aýylǵa kelgen soń Qoramjan ury ataǵynan qutylyp, adam degen ataqqa ıe boldy.
Bir kúni aýyl kóship, qonyp jatyr edi. Biz Qoramjannyń úıiniń janynda oınap júr edik. Qoramjannyń bir kelini úıdiń baýyn «baıla» deýdiń ornyna «japsyr» dedi. «Birdeme túsip qalyp edi» deýdiń ornyna «qonyp qaldy» dedi. Biz ózimiz estimegen jańa sózderge tańdandyq. Keshke estigenimizdi ákeme kelip aıttyq.
Ákem bylaı dedi:
– Bir adamnyń, ne bir zattyń ózin áıelderdiń qaınaǵasyna, ne atasynyń, ne sol eldiń bir úlken adamynyń atymen attas bolsa, sonda ol adamdy, ne sol zattyń atyn atamaıdy da, jalǵan at qoıyp alady. Mysaly, úlken atam Qunanbaıdy halyq «Táte» dep ataǵan. Keńgirbaı bıdi «Qabeke» dep ataǵan. Jas áıelderdiń «átıim», «sylqym», «ortanshym», «teteles», «kishkentaı», «tórejan» dep qaıyndaryna, atalaryna jalǵan at qoıyp alýy da sol ǵuryptan shyqqan, ádepti bolýdan shyqqan. Al Qoramjannyń kelini «baýdy baıla» deýdiń ornyna «japsyr» degeni, «túsip qaldy» degenniń ornyna «qonyp qaldy» degeni bul ádepti bolýdan, úlken-kishini syılaýdan, kelinshek bolǵandyqtan, ata-analardyń atyn ataýdan uıalǵandyqtan shyqqan emes. Olar Jigitek deıtin el bolady. Jigitektiń urylary kóp bolady. Sondyqtan olar urlyqqa attanǵanda artynda qalǵandary tileýin tilep otyrady. Ury qolǵa túsip qaldy degen – jaman sóz. Sondyqtan «túsip qaldy» desek, attanǵan urylarymyz «túsip qalady» dep «qonyp qaldy» dep sóıleıdi. Uryny qolǵa tússe, baılap qoıady. Sondyqtan baılaý deýdiń ornyna «japsyr» deıdi. Olar muny yrym qyp aıtady. Mine, sodan Qoramjannyń kelini jattyǵyp, daǵdylanyp ketken sózin aıtyp júr. Endi ol ondaı sózdi aıtpaıdy. Urlyqqa attanbaıdy jáne urlyq isteıtin urylarmen kórshi bolmaıdy. Sender balalaryn ózderińe jaqyn tartyp, oqýǵa shaqyryńdar, tatý bolyńdar! – dedi.
