Abaı Maýqarauly: ABAIDYŃ 38-QARA SÓZINIŃ TÚSINDIRMESI (2 BÓLIM)

38 - QARA SÓZINIŃ TÚSINDIRMESI
2 bólim

Allany «Bar» dep, «Bir» dep aıtsaq daǵy

Ol – bizdiń aqyldyń tek aıǵaqtary.

 

Dúnıe-bolmys ishinde múmkinderdi –

«Bir» dep, bilý sananyń jetken jeri.

 

Dúnıe-bolmys Allany qamtymaıdy

Alla ózi barlyǵyn qamtyǵan-dy.

 

Mine, osy Allaǵa has sıpat-bolmys,

Ózine tán Kórkem Esim toqsan toǵyz.

 

Sıpat – syr, Kórkem-Esim túgel bilý -

hakımdikke jetkizer ilýde bir.

 

Árkim bilse, sıpattan – Ǵylym, Qudiret

qalǵan altaý bulardy túsindirmek.

 

«Barlyq» hám «Birlik» bolsa, «Tirlik» te bar

«Ǵylym», «Qudiret» árıne, sonda bolar.

 

«Ǵylym» bolý – «Qalaýdy» týdyrmaqta,

«Qalaýdyń» qatysy joq harakátqa.

 

Bul «Irada» – Qalaýdan «Sóz» shyǵady,

Alla sózi daýystan pák turady.

 

Olaı bolsa, bildirtý – Qudiretten

«Kórýshi», «Estýshilik» hám sol tekten!

 

Ol Alla qulaq, kózsiz estip, kórse,

«Ǵylymmen» bilmek, kórmek sol emes pe!

 

«Tákýın»  – joqtan bardy jaratpaǵy,

bastaýy, aqyry joq sıpattary.

 

Ár sıpat jeke-jeke emes múlde,

Qalaý da, Jaratý da bári birge.

 

 

Ǵylym, Qudiret segizi túgelimen

kóriner dúnıede minsizdikpen.

 

Túpsiz kókte Kún, juldyz, Aı qalaı tur?

Tóńirekte san-túrli qubylǵan syr.

 

Jetpeıdi hıkmetine sholaq aqyl,

tek qana Bir Alladan dep, talap qyl!

 

Deseńiz aqyl – basshy, qaırat – qosshy,

adamǵa Alla bergen qýat osy.

 

Alaıda, Ǵylym-Qudiret olaı emes,

Allaǵa mundaı mysal sáıkes kelmes.

 

Has sıpatta ertýshi, erýshi joq,

bútin bolmys jarasqan Allaǵa tek.

 

Kishik sıpat darytqan adamǵa dep,

Rahmetpen jibergen syılyǵy  dep.

 

Rahymymen qamtyǵan jaratqanyn

Jarylqap, Keshirýshi qalaǵanyn.

 

Meıirimdi, Súıýshi, Qorǵaýshy da,

rızyq berip, jetkizgen jarylqaýǵa...

 

Kórkem Esim osyndaı qamqorlyqtan

habar bergen Rahmet sıpatynan.

 

Rahmeti sol – aqyl jetpes dúnıeni

Bir Alla bir-birine táýeldedi.

 

Jansyzdan janýarlar paıda qylǵan,

al, adam paıda kórgen jandylardan.

 

Janýar julǵan shóptiń jany aýyrmas,

adam da janýarǵa jalbarynbas.

 

Óıtkeni, suraq  bolmas janýarǵa,

árbir adam jaýapker al mahsharda.

 

 

Jaýapkerlik – ádilet hám mahabbat,

Jánnatqa kim laıyq tarazylanbaq.

 

Sol úshin adam artyq kórkimen de,

qustan da, jándikten de bárinen de.

 

Eki aıaqpen tik júrip qadam basar,

qolmen ustap ál-aýqat dámin tatar.

 

Tamaqtyń lázzat ıisin bilmek úshin

murynǵa oryn qylǵan aýyz ústin.

 

Túr-túsin, tazalyǵyn kórmek úshin,

eki kózdi kórik qyp muryn ústin.

 

Kóz-janardyń kórkine ne teń keler?!

Qıylǵan qas, kirpikpen sáýlelener.

 

Qas, kirpik ári qorǵan eki kózge

bógeý bolmaq shań-tozań, aqqan terge.

 

Syrt kórkine jarasar til men sózi,

tildesý adamdyqtyń naǵyz ózi.

 

Jaratsa, Alla solaı marhabatpen

qaryz is jaýap berý mahabbatpen.

 

Oılanyp qaraǵan kóz hıkmet tabar,

Teńizden bult, al bulttan jańbyr jaýar!

 

Jaýynmen dánek, jemis, gúlder ósip,

adamǵa, haıýanǵa da berer násip.

 

Bulaq aǵyp ózenge, ózen kólge,

sýsyn bop haıýanǵa da, búkil elge.

 

Jer beredi ken, maqta, jemisterin,

haıýandar aq súti men et, terisin.

 

Qus ekesh qus beredi jumyrtqasyn,

ara balyn, balyq ta ıkrasyn.

 

Eshbiri aqy almas adamzattan,

adamǵa qyzmet etý – áýelbastan.

 

Olarǵa buıyrylǵan jalǵyz Haqtan

bul daǵy adam úshin mahabbattan.

 

Qalaıda, mahabbatpen  jaýap qatpaq

qaryz is Haq aldynda adamzatqa.

 

Alla adamǵa qanaǵatty násip etti,

maldy ózine baǵýǵa kásip etti.

 

Saqtaý úshin san túrli haıýandardy

ushqyr qanat, júırik aıaq arnaǵan-dy.

 

Bireýin bıik shyńǵa, birin sýǵa,

basqasyn qorǵalatyp jynys-nýǵa.

 

Óssin dep,  qorǵasyn  dep, óz-ózimen

shapqat qyldy tóline enesinen.

 

Bul daǵy bul dúnıelik bolashaqta

adamzattyń azyǵy taýsylmasqa.

 

Jasalǵan dál osyndaı qamqorlyqtar

hıkmet qoı, meıirimnen týǵan qatar.

 

Biz mundaı qamqorlyqty esep qylmaı,

ımanı shart bolsa da moıyn burmaı

 

júremiz músilim dep, tásilim dep,

bile almaı anyq istiń mánisin bek!

 

Qulshylyq Qudaı úshin qylynbasa,

jatpaı ma, mundaı qylyq qııanatqa!

 

Ish burǵan musylman emes qııanatqa

ıa, shala musylman – bul da uıat ta!

 

Óıtkeni, ol oılanbas alǵanyna

ıesi kim dep, baqpas jan-jaǵyna.

 

Kóbi bilmes Qudaıdyń Quran sózin

«Sen súıseń, súıem degen men de ózim»

 

Bilse eger «Jaqsylyq qylsań jurtqa,

qaıtarar jaqsylyqty jaqsylyqqa».

 

Quran solaı shaqyrǵan izgi amalǵa,

ıman etip, jaqsy is jasaýyńa.

 

Ýáde etken, ımandy adamdarǵa

máńgilik qalady dep jánnattarda!

 

Kim de kim umtylmasa ádiletke

hadıste «uıatsyz» dep, qoıǵan shetke.

 

«Uıaty joq bolsa eger, ımany joq»

degen sóz qalǵan solaı naǵyz zań bop.

 

Olaı bolsa, Iman qur sený emes,

izgilik, ádiletpen bolsa irgeles

 

sonda bolmaq, jasalǵan shyn qulshylyq,

jaqsy amal, meıirimge kóńil tolyq.

 

Tán-dene bosqa qylǵan qulshylyqtan

ádilet pen izgi amal qalaı shyqpaq?!

 

Óıtse, ádilet – bulaǵy izgiliktiń

ózegi – ynsap, uıat, kisiliktiń.

 

Ádiletti jan ózgeden ne tilese,

ózi de maqul solaı istemekke.

 

Has minez izgiliktiń basy emes pe?

Adamshylyq bola ma, eskermese?

 

Izgi peıil bar bolsa sol adamda

nege shúkir qylmasyn Jaratqanǵa!

 

Shúkirlik – Jaratqanǵa yrzalyqtan

shyn qulshylyq, ǵıbadat bári sodan!

 

Olaı bolsa, aıyrylma shapaǵattan

ol ketse bári keter adamdyqtan!

 

Toqtadyq basta aıtqan sol maqsatqa

Ǵylym, Qudiret, Rahym Qudaılyqta...

(JALǴASY BAR...)