27 ESE SAÝABY KÓP NAMAZDY BILESIZ BE?

Ádette, adam jany jeńildikter men syılyq alýǵa qumar keledi ǵoı. Saýdada da solaı: qashan kezekti aktsııa bolady eken dep kútip, qalaǵan zatymyzdy arzan baǵada alǵymyz kelip jatady. Qunyqqandyq bolmasa da, osynaý qumarlyqty qulynyń boıyna bitirgen Alla ony osy qasıeti arqyly qulshyndyratyny sózsiz. Dúnıege emes, árıne. Qaıyrly amaldar men qulshylyqqa.

Rasymen de, Alla Taǵala keı amaldardyń saýabyn eselep beretindigin aıtyp, bizderdi sol arqyly salıqaly isterge qulshyndyrady. Sondaı syıy mol amaldardyń biri –jamaǵatpen birge oqylǵan namaz. Buǵan dálel – sahaba Abdýlla ıbn Omardan (r.a.) jetken hadıs. Alla elshisi (s.ǵ.s.) úmmetin bylaı dep súıinshileıdi: «Jamaǵatpen oqylǵan namazdyń saýaby jalǵyz oqylǵan namazdyń saýabynan jıyrma jeti ese kóp»[1]. Iaǵnı, sizdiń jeke oqyǵan jıyrma jeti namazyńyzdyń saýaby jamaǵatpen oqylǵan bir namazdikine para-par. Eger kúndelikti bes ýaqyt namazdyń barlyǵyn meshitte, jamaǵatpen bir sapta turyp óteseńiz, 135 ese, al bir aptanyń ishinde 945 ese kóp saýap jınaısyz! Aqyrettik jol dorbańyzǵa bar bolǵany bir aıdyń ishinde 4050 ese, bir jylda 49275 esege kóp saýap júktelip, arǵy dúnıede bul sizge tarazyda aýyr tartar azyq bolady. Endeshe, esti adam mundaı saýaptan qol úzip qalmaýy tıis emes pe?!

Bir kúni Alla elshisine (s.ǵ.s.) bir zaǵıp adam kelip: «Ýa, Allanyń Elshisi, janymda meni meshitke alyp baratyn adamym joq, meshitke barmaı-aq namazymdy  úıimde oqýyma bola ma?» – dep ruqsat suraıdy. Alla elshisi oǵan ruqsat beredi. Sol oqıǵadan keıin biraz ýaqyt ótkende Alla elshisi (s.ǵ.s.) oǵan bir adamdy taǵaıyndap, ony taǵy ózine shaqyryp alady. Sóıtip oǵan: «Namazǵa shaqyrǵan daýysty estımisiń?» - deıdi. Ol: «Iá», - dep jaýap berdi. Sonda Alla elshisi: «Onda oǵan jaýap ber», -  degen eken[2].

Baıqasańyz, Paıǵambarymyz kózi soqyr adamnyń ózin jamaǵat namazyna yntalandyryp, onyń sansyz saýaby men ıgiliginen maqurym qalmaýyn qalaǵan. Tipti bir sózinde: «Kimde-kim azanshyny estı tura eshqandaı úziri bolmastan (sebepsiz) jamaǵatqa barmasa, onyń jalǵyz bop oqyǵan namazy (kámil dárejede oqylǵan namaz retinde) qabyl bolmaıdy», – dep qatań eskertken. Sonda sahabalardyń biri:

- Ýa, Allanyń Elshisi! Úzir degen ne? – dep suraıdy. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.):
- Qaýip-qater nemese syrqattaný, – dep jaýap bergen eken[3].

Endeshe, qol-aıaǵy bútin, on eki múshesi saý, soqyr da, syrqat ta emes adam jamaǵat namazyn qalaısha tárk etedi? Onyń osynsha orasan zor saýabynan san soǵyp qalsa, keıin qııamette óksip, ókinbesine kim kepil?

ARTYQShYLYQTARY

Bes ýaqyt namazdy jamaǵatpen oqýdyń artyqshylyqtary óte kóp. Sonyń birqataryna toqtalyp óteıik.

Alǵashqy artyqshylyq – sóz basynda kelgen hadıste keltirgenimizdeı, saýaptyń jıyrma jeti esege eselenýi. Odan keıin kúnálarǵa káffarat bolýy. Bul týraly Ábý Hýraıradan (r.a.) rıýaıat etilgen hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Eger kimde-kim úıinen dáret alyp shyǵyp, meshitke qaraı qadam bassa jáne Alla Taǵalanyń buıyrǵan paryz amaldaryn oryndasa (ıaǵnı, jamaǵatpen namaz oqysa), onyń ár basqan qadamdaryna kúnálary keshirilip, sonymen qatar dárejesi kóteriledi», – degen eken. Osyǵan maǵynalas kelgen myna hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) aıtady: «Senderge Alla Taǵalanyń kúnálardy nemen óshirip, dárejelerdi nemen kóteretinin aıtaıyn ba? Sýyq kúnde dáret alyp, uzaq jerlerden jamaǵatqa kelý jáne namazdy oqyǵannan keıin kelesi ýaqyttyń kirýin kútýi. Mine, naǵyz baýyr basý degen osy! Mine, naǵyz baýyr basý degen osy! Mine, naǵyz baýyr basý degen osy!»[4].

Al, myna hadıste bylaı dep keledi: «Qarańǵy kezde meshitke barǵan jandardy súıinshileńder, qııamet kúni sondaı bir jarqyraǵan nurdyń bolatyndyǵymen»[5].

Osman ıbn Affan (r.a.) Alla elshisiniń (s.ǵ.s.): «Eger kimde-kim quptan namazyn jamaǵatpen oqysa, sol túnniń jartysyn namaz oqyp ótkizgenindeı saýap alady. Al, egerde quptan namazy men tań namazyn jamaǵatpen oqysa, sol túnniń barlyǵyn namaz oqyp ótkizgenindeı saýap alady», – dep aıtqanyn rıýaıat etken.

Jáne bir artyqshylyǵy – Allanyń razylyǵyna bólep, saptaǵy orynǵa qaraı saýaptyń da kóp bolýy. Bul týrasynda Ýbáı ıbn Kaǵyb (r.a.) bylaı deıdi: «Bir kúni Rasýlýlla (s.ǵ.s.) bizge ımam bolyp tań namazyn oqytty. Keıin:
- Pálenshe namazǵa keldi me? – dep surady.
- Kelmedi.
- Pálenshe keldi me?
- Kelmedi. Sonda Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.):
- Dál osy eki namaz (quptan men tań) – munafyqtar (eki júzdiler) úshin eń aýyr keletin namaz. Eger osy namazdarda qandaı saýap bar ekenin bilseńder, tizelerińmen eńbektep bolsa da, jamaǵatqa keletin edińder. Birinshi qatar perishtelerdiń qataryndaı. Ol jerde turýdyń saýaby qandaı ekenin biletin bolsańdar, bir-birlerińmen jarysqa túser edińder. Bir kisiniń kelesi bir kisimen birge oqyǵan namazy jalǵyz oqyǵan namazynan áldeqaıda berekeli ári saýaby da mol bolady. Onyń eki kisimen oqyǵan namazy bir kisimen oqyǵan namazynan áldeqaıda berekeli ári artyq bolady. Birge oqyǵandardyń sandary qanshalyqty kóp bolsa, Alla Taǵala da buǵan sonshalyqty razy boldy»[6], – degen eken.

Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) taǵy bir hadısinde: «Musylman kisi namaz oqý, zikir qylý nıetimen meshitke kóbirek keletin bolsa, Alla Taǵala onyń bul áreketine bir otbasynyń ózge jurtta júrgen jaqyn týysynyń kelgenine qýanǵandaı qýanyp, dán rıza bolady»[7], – deý arqyly jamaǵat namazynyń abzaldylyǵyn alǵa tartqan.

BES ÝAQYT NAMAZDY JAMAǴATPEN OQÝDYŃ ÚKIMI

Hanıfa mázhabynda bes ýaqyt paryz namazdaryn jamaǵatpen birge oqý – bekitilgen súnnet amal. Sáıkesinshe namazda ımamnan bólek oǵan uıyǵan bir adam bolsa, sol jamaǵat bolyp sanalady.

Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) kóptegen hadısterinde jamaǵatpen birge bolýǵa shaqyrǵan. Sebebi kópshilikpen birge bolý pendeniń ıman qýattylyǵyna, ázázildiń arbaýyna ermeı, týra jolǵa nyq turýyna, baýyrlastyqty nyǵaıtyp, mol saýapqa ıe bolýyna oń áserin tıgizedi. Muny myna hadısterden baıqaýǵa bolady: «Jamaǵatpen birge bolyńdar, qasqyr jalǵyz qalǵan qoıdy jeıdi».

Nemese Álı ıbn Omardan (r.a.) jetken hadıste: «Kópshilik adam adasýshylyqta bolmaıdy. Jamaǵatpen birge bolyńdar. Alla Taǵalanyń jamaǵatqa qamqorlyǵy bolady», – dep keledi.

Ábý Hýraıradan (r.a.) rıýaıat etilgen hadıste bólinbeý, bir bolý jaıynda: «Rasynda, Alla senderdiń ishterińde úsh adamǵa razy bolady. Ózine qulshylyq qylǵandarǵa, Ózine serik qospaǵandarǵa jáne bólinbegenderge», – delinedi.

Alla barshamyzdy jamaǵatpen birge namaz oqý syndy saýapty amaldarda yqylasty etip, bólinbeýimizdi, Óziniń razylyǵyna bólenýimizdi jazsyn. Ámın!

Asylhan Temirhanov